Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak
Hemen zaude: Hasiera Komunitatea Dantzan Ikasi Jon Iruretagoiena: “Saltoan batez ere lurreko fase guztia da garrantzitsua”

Dokumentuaren akzioak

Jon Iruretagoiena: “Saltoan batez ere lurreko fase guztia da garrantzitsua”

2021/06/18 08:00
Jon Iruretagoiena: “Saltoan batez ere lurreko fase guztia da garrantzitsua”

Jon Iruretagoiena, Dantzan Ikasi topaketak, 2021-05-08. Argazkia: Josu Garate - Dantzan: CC-BY-SA

Saltoaz edo jauziaz aritu da Jon Iruretagoiena Maritzuli konpainiako dantzaria Dantzan Ikasi topaketetan. Egoki jauzi egiteko zenbait giltzarri azaldu ditu, eta horretarako Zuberoako dantza tradizioan pisu handia izan duen Elgoihen eskolako ikasbideak erabili ditu.

Saltoa behera

Duela ia 30 urte hasi zen Beskoitzen dantzan Jon Iruretagoiena, aita Claude zuela dantza-maisua. Honako agindua eman omen zien hasiera-hasieran: "Burutik han goraino soka bat daukazue, eta gorantz tiratzen zaituzte". Beraz, dantzari gaztetxoak buruari eta gorputzari ahalik eta tenteen eta zuzenen eusten saiatzen omen ziren. 13-14 urterekin, berriz, “plie” hitza sartu zela bere dantza lexikoan dio, "behin eta berriz errepikatu zuen aitak, hankak tolestuz behera egitean gorputza". Saltoa behera egiteko eskatzen zien, "zaila zen ulertzea, txikitatik esan ziguten gora tiratzeko gorputza eta orain beherantz salto egiteko". Azkenean, ulertu zuen gora tira behar zuen soka edo hari imajinario horrek burua, bizkarrezurra, gerria eta hankak eusten zituen indarra zela.

Jon Iruretagoiena
Jon Iruretagoiena, Dantzan Ikasi topaketak, 2021-05-08. Argazkia: Josu Garate - Dantzan: CC-BY-SA

Elgoihen eskolatik jasotakoak

Urteak pasata, ikasle gaztetxoa zenari irakasle aritzea egokitu zitzaion, eta “nola azaldu orain arte ikasitako guztia orain ikasleei?”. Ikuspuntua aldatu zitzaion Iruretagoienari irakasteko ordua iritsi zitzaionean, eta, batez ere, Zuberoako dantzen inguruko ikerketak Atharratzeko etxe batera eraman zuenean. Han, Beñat Elgoihen XIX. mende bukaeran sortu zen dantza-maisuaren eskolari buruzko oinarri nagusiak ezagutu ahal izan baitzituen. Dominique Lizibarrek azaldu zizkion Elgoihenen metodoa eta izpiritua, “zer zen garrantzitsua Elgoihenentzat, non ipintzen zuen atentzioa” kontatu zion. Orkatilaren mugimenduari eta indarrari, bertikaltasunari eta pliearen sakontasunari ematen zion garrantzia, besteak beste.

Orkatilaren lana

Elgoihenek azpimarratzen zuen lehen gauza orkatilaren lana omen zen, “salto egiterakoan orkatilarekin eta oin puntarekin ere salto egitea”. Lizibarrek azaldu zion garai hartan oin hutsik egiten zutela dantza eta horren helburua zela orkatilaren mugimenduaren indarra baliatzen ikastea, saltoak egiterakoan dinamika sendoagoa eta arinagoa emateko. Barkoxeko amona batek, berriz, azaldu zion Pierre Iruriren ikasleek eskalapoiekin ikasten zutela, “eskalapoiekin prestatzen bazarete gero horiek gabe erraz dantzatuko zarete”. Hor ikusten da eskola batek indarrarekin ikasten zuela saltoa eta besteak teknika finagoa bilatzen zuela.

Iruretagoienak ikusten du orkatilak ematen diola suspentsioa saltoari, “gero noraino eramaten dugun, teknikaren, dantzariaren arabera moldatu daiteke, baina mugimendu hori belauna eta orkatilaren arteko konbinaziotik sortzen da”.

Jon Iruretagoiena
Jon Iruretagoiena, Dantzan Ikasi topaketak, 2021-05-08. Argazkia: Josu Garate - Dantzan: CC-BY-SA

Bertikaltasuna, salto gora eta zuzen

Lizibarrek esan zion Elgoihenentzat garrantzitsua zela bertikaltasuna, salto egitea zuzen eta gora. “Irakasteko orduan ohartu nintzen nire mugimendu askok ahal zutela inertziarekin gorputza albo batera eraman bertikaltasuna galduta”, hori zuzendu behar dela dio, salto itsusia produktiboa bilakatzeko. Bertikaltasunarena, batez ere, garrantzitsua da albotik hasitako saltoak egiterakoan, “Zuberoan zaharrenik esaten dute godalet-dantzan urratsik zailena dela entrexantak egitea. Horrek eskatzen baitu bertikaltasuna gorde, baina aldi berean basoaren bi aldeetatik mugitzea. Diziplina eta zorroztasun ikaragarria behar da”.

Erortzean gora tiratzea

Plie mugimenduaren kontuarekin pentsamoldea aldarazi ziola Dominique Lizibarrek dio Iruretagoienak. Esplikatu zion Elgoihenek esaten zietela batez ere erortzerako momentuan gora tira behar zutela bururekin, ez lehertzeko behean. Zuberoako dantzak aztertzen ikusi du saltoa besterik ez dagoela, “teknika kenduz gero, saltoak bata bestearen atzetik dira aurkitzen direnak”. Orain argiago ikusi ditu saltoaren oinarriak eta ezaugarriak, “batez ere lurreko fase guztia da garrantzitsua, inpultsoa emango dion mugimendua”. Horrek azkarra izan behar du, eta beherantz eman behar zaio indarra lurrari, horrek berrio indarra gorputzari itzultzeko”. Konturatu da salto egitea inertzia dela, “saltoak ematen dio indarra hurrengo saltoari eta sistema horretan beti gabiltza gorantz eta beherantz”.

Saltoa behera” esan ohi zienean aitak kosta egiten zitzaion ulertzea, baina Elgoihenen ikasbideekin borobildu ditu aspalditik jasotako esplikazio haiek.

 

Dantzan Ikasi Topaketak 2021

 

Dokumentuaren akzioak

Erantzun

Erantzuna emateko identifikatu egin behar zara, gure webgunean erabiltzaile bat sortuz.

Dantzan Ikasi

Dantzan Ikasi

Dantza tradizionalaren irakaskuntzan laguntzeko asmoz Gipuzkoako Foru Aldundiak abian jarritako programa da Dantzan Ikasi. Gipuzkoako Dantzaguneak dantza sustapenean egiten dituen ekintzen baitan, dantza tradizionala irakasgai duten irakasleei eta ikasten jarraitu nahi duten dantzariei, beren formazioan sakontzen jarraitu ahal izateko aukera eskaintzea da helburua. http://dantzanikasi.com

__ __ __

Dantza irakasleen lan-poltsa

 

Hurrengo saioak

 

Egindakoak

2023

Ikastaroa: Dantzan irakasteko baliabideak Eibar // Kronika

Ikastaroa: Aragoiko jota // Bertan behera

2022

Aurkezpena: Euskal Herriko plazetarako dantza berriak // Kronika

Ikastaroa: Haurrekin dantzan jolasteko baliabideak // Kronika

Dantzan Ikasi Topaketak 2022 // Kronika

Hitzaldi dantzatua: Jon Olazkuaga: Pamperruque // Kronika

Ikastaroa: Dantzan irakasteko baliabideak Eibar I // Beasain // Eibar II // kronika // Bideoa

2021
Sorkuntzaren bideak: Argiaren Martin Zalakain // Kronika // Bideoa
Topaketak 2021: Dantzaren transmisioa, proposamenak eta lanketak // Kronika
Maialen Araolaza: Dantzaren onurak // Bideoa
Oier Araolaza: Genero-identitate euskal dantzan II // Bideoa II
2020
Ikastaroa: Lau urrats eta kitto!  // Kronika
Oier Araolaza: Genero-identitate euskal dantzan I // Bideoa I
Ikastaroa: Dantzan irakasteko baliabideak // Bertan behera
Gaskoiniako herri-dantzak // Kronika
2019
Gogoeta saioa: Sorkuntzaren soka // Kronika
Bisita-dantzatua Patxi Labordarekin // Kronika
Urbeltz, Arregi, Sarriegi: Soka-dantza // Kronika I, Kronika II, Kronika III
Lantzeko zortzikoa Bizkai Elkartea // Kronika
Gaskoiniako herri-dantzak // Kronika
Ibis Albizu: Euskal dantza eta balleta // Kronika
Dantza-luzeak Carles Mas // Kronika
2018
Zuberoako dantzakera // Kronika
Arantzako dantza-luzea // Kronika
Thierry Truffaut: Lapurdiko inauteriak // Kronika
Mikel Alberdi: XIX. mendeko euskal aisia  // Kronika
2017
Berastegiko San Juan dantzak // Kronika
Rapper ezpata-dantzak // Kronika  
Makilaria // Kronika 
Hirunangoak: balsa, mazurka, fandangoa eta ingrutxoak // Kronika 
Patxi Perez: Mutxiko dantzaldien bilakera aztergai // Kronika
2016
Kontra-dantzen sistema // Kronika
Dantza lotua aberasten // Kronika
Larrain-dantza, Lizarrako ingurutxoa // Kronika
Gipuzkoako dantzak IV // Kronika
Gipuzkoako dantzak III // Kronika
2015
Berpizkundeko dantza-maisuen sistema // Kronika
Gipuzkoako dantzak I // Kronika
Dantzan irakasteko baliabideak // Kronika
Dantzan irakasteko baliabideak  // KronikaJean Michel Guilcherri esker ona // Kronika
Zuberoako dantzak // Kronika
Zuberoako dantzak // Kronika
2014
Antton Luku: Dantza libertitzeko? // Kronika
Gipuzkoako urratsak, aldairak eta dantzak // Kronika
Arabako dantzak // Kronika
Durangaldeko dantzari-dantza // Kronika
Erromerien bidaiak // Kronika
Nafarroako Erriberako Paloteadoak // Kronika
Dantza-jauzietatik aitzineko püntüetara //Kronika
Lesakako dantzak // Kronika Ikastaroa eta bisita
2013
Nondik nora // Kronika
Luzaideko dantzak // Kronika
Nafarroa Behereko dantzak // Kronika
Emakumea euskal dantzan // Kronika
2012
Lizartzako dantzak // Kronika
Lau urrats eta kitto // Kronika
Lapurdiko inauteriak // Kronika
Axeri-dantza // Kronika
2011
Ingurutxoak // Kronika
Musika eta dantza // Kronika
Haur folklorea // Kronika
Rapper dantzak // Kronika
2010
Zarauzko folklorea // Kronika
Dantza kantatuak borobilean// Kronika
Xemeingo ezpata-dantza// Kronika
Araba Errioxako dantzak // Kronika
Gorputz prestaketa // Kronika
Dantza-jauziak // Kronika
2009
Zuberoako dantzak // Kronika
Argiaren inguruan // Kronika
Pedagogia // Kronika
Goierriko dantzak // Kronika
Mutil-dantzak // Kronika
Jotak // Kronika

Boletinak
Dantzan Ikasi 1(pdf) - Apirila 2009
Dantzan Ikasi 2(pdf) - Urria 2009
Dantzan Ikasi 3(pdf) - Apirila 2010
Dantzan Ikasi 4(pdf) - Azaroa 2010

Dokumentazioa
Dantza curriculuma(pdf) - 2010
Gipuzkoako dantza irakasleak(pdf) - 2010

Dantzan Ikasi Gipuzkoako Foru Aldundiaren ekimena da. Dantzan elkartea arduratzen da egitasmoaren kudeaketa teknikoaz. Gipuzkoako Euskal Dantzarien Biltzarra eta Ikerfolk elkarteek gainbegiratzen dute proiektuaren ibilbidea Dantzan Ikasiren Jarraipen Batzordetik.

Dantzan Ikasi
ikasi@dantzan.com
Tfnoa. 943 53 04 40
www.dantzanikasi.com

logoa