Eta orduan... zer? Kitto, hari honen soka? Eman du eman behar zuena?

Artikulu edo gai honek lau erreakzio mota sor ditzake:
- Eraginik eza ("ez nau ukitzen, ez da nire gaia...")
- "Flow... Be water, my friend"... Gaur egun horrela da, eta garaia onartzea. Etorriko dira beste garai batzuk... (Kasu: Beharbada hauxe da erreakziorik egokiena, ez diot aurka egingo).
- Atsekabea edo amorrua piztea ("Bai pena..."), baina horretan uztea, kitto.

Baina niri behintzat beste erreakzio bat pizten dit barruan: astindu nahia, mugitu nahia, zerbait egin beharra!!

Ekologiaren eremuko lelo ezagunak dioenez: "Think global, act local"; pentsatu orokortasunean-globaltasunean, baina tokian eragin (gutxi gora behera). Hortik, gizarteko arazo orokor potoloa bada ere, zer egin dezakegu guk gure eremu txikitik (dantza) egoera hori bideratzen saiatzeko? Beste modu batera izan daitekeela erakusteko? Gure aletxoa edo ahalegina jartzea, alegia...

Proposamen bat: eremu ezberdinetako aditu / arituen mahai bat osatzea (psikologia, soziologia, pedagogia, euskal dantza...) arazo honi heltzeko, aztertu, eta estrategiak marraztu, zer egin dezakegun guk euskal dantzatik (edo dantzatik) egoera bideratzen lagunduko duena. Epe ertain-luzeko dinamika, bai.

Beste proposamen batzuetara ere irekita, egokiagoak baldin badira...

Ni prest, baina bakarrik ezin dut (ez daukat superheroi bokaziorik). Beste inor? Erantzun hona, edo idatzi: herrixadantzan (abildua) gmail.com

Halako 'unibertso' bat sortu da tradiziozko dantza-jaialdi edo topaketetan, eta indarrean dago. Indartsuenak udako jaialdiak izango dira seguru asko, baina badira urtean zehar ere beste hamaika dantza-jaialdi xumeago, dantzaldi, ikastaro... batetik bestera mugitzen diren zaleak, eta unibertso horretan musikari eta musika-taldeak.
Euskal Herriko hiru doinu (dantza) dira batez ere ezagun 'bal folk' mundu horretan: Lantzeko zortzikoa, Zazpi jauziak, eta "fandango basko (edo basque)", azken hau oraindik ere gehienetan doinu berberaz emana (gurean Chapelloise edo 'polka' ezaguna ia-ia beti "John Ryan's polka" doinu irlandarraz eman ohi den pareko). Horrek badauka bere azalpena, baina... beste egun baterako!
Gure etxera Frantziako musikariak etorri izan direnean ere, ezagunak zituzten eta jo izan dituzte hiru piezok.
Beste kontu bat da, jendeak nola dantzatzen dituen... Ez dut esango "beti", ez, salbuespenak eta txukuntasun harrigarriak topa daitezke, baina proportzio handian, formari nolabait jarraitzeko ahaleginean, baina fondoa edo funtsa galduta, 'arima' galduta.
Normala da. Ez da harritzekoa. Ulertzen dut. Eta ez da gehiegi konplikatu behar: topaketa horietan parte hartzen duen jendeak dantzan ondo pasa nahi du, besterik ez. Gehienek ez dute izango jatorrizko zerarako kezka berezirik, eta hori ere ulertzekoa da. Gainera, etxean bertan ere, geure buruari begiratuta, Euskal Herriko plaza askotan halako egoera oso ohikoa da.
Pareko egoera ezagutu dut geurean adibidez "bourrée" edo halako dantza (guretzat) arrotzak proposatu izan direnean: forma nola edo hala harrapatu nahian, automata baldarren itxuran buklea errepikatuz, baina fondorik gabe, 'arimarik' gabe... guretzat ezezagunak baitira, ez baitugu bere 'fondoa' (arima) ezagutzen.
Bourrée dantza sistema aipatu dudanez, neronek jakinahia izan nuen apur bat ezagutzeko, kuxkuxean ibili nintzen, eta... zoragarri aberatsa da edo izan daiteke dantza sistema hori. Eskarmentudun adinekoak bourrée-an txukun ikustea... gozamen hutsa. Baina hori ezaguta, nola geratzen dira gure plazetako saiakerak, gure erabateko ezezagutzatik? Ba... pobre; Europan zeharreko jaialdi edo dantzaldi horietako askotan gure (Euskal Herriko) begiekin Lantzeko zortzikoa edo fandangoa ikustea bezala edo.

'Bal folk' edo Europako tradiziozko dantza sozialaren neurri bateko 'globalizazio' hau oso erakargarria da. Aitortzen dut. Neronek ere bizi izan dut. Eta ez diot kendu nahi dituen baloreetatik bakar bat ere. Jende sako erakarri du tradiziozko dantzara, zaletu asko sortu du, gazteak ere bai, dantzak berezkoa duen baliagarritasun sozial eta ludiko hutsa 'berpizteko' ekarpen handia egiten ari da (erritual, folklore eta ikuskizun erabileratik haratago), hurbiltzen du, norbere herrikoa marko zabalago batean ulertzeko aukera ematen du...
... baina dena ez da urrea. Albo-kalteak ere baditu. Nola dantzatzen den, nola jotzen duten bertatik edan ez duten musikariek (askok), indarrean dagoen "neo-trad" musika estilo 'berritzailea' (denetarik dago, ona eta ez hain ona), kanpoko irakasleek euren lekuetan nola erakusten dituzten dantzok (salbuespenak salbu, irakasleen arabera)... pobretzea, fondoa edo arima galtzea, baita dantza edo musika distortsionatzea ere.
Balantzea onetik edo txarretik gehiago ote duen... ez dakit. Seguru asko onetik. Baina nork bere etxean, tokian-tokikoa arduraz zaindu beharra daukagu, iparra galduko ez badugu.
Kasu, Frantziako eskarmentudun musikarien aldetik ezagutu dut 'balk folk' globalizatuaren aurrean tokian-tokiko 'bal trad' aldarrikatzen duen olatua, hau ere indartsua.

Badago beste 'unibertso' globalizatu bat, jorratzen ari garen beste honen eskutik datorrena, edo oso gertukoa, sarritan bat egina: "Munduko dantzak" izena eman ohi zaio, bateko eta besteko tradiziozko dantzekin osatuta (erro sozialekoak batzuk, koreografiak beste asko). Horrek ere erakarri ninduen bere garaian, sartu nintzen Europan zeharrekoak ezagutzera, asko ikasteko aukera eman zidan, ikuspegia zabaldu zidan, gozatu nuen... baina laster konturatu nintzen esaten / erakusten zenaren fidagarritasun eskasarekin, tokian-tokiko irakasle adituen eskutik ez bazetorren. Telefonoaren jolasean bezala, batak besteari ahotik belarrira, pasa eta pasa... jatorritik azkenekora antzik ere ez, edo gutxienez, neurri bateko distortsioa (adibiderako, bilatu "Baztan-dantza" dantzan.eus-eko bilatzailean).

Horixe ba. Txanponaren beste aldea ezagutzea ere komeni dela, balantza oreka dezagun. Dena ez baita urrea.

Aparta artikulua, Oier. Eskerrik asko. Ondo biltzen ditu beste hainbatetan ere adierazi izan dituzun ikuspegiak.

Gai honen harian, berriro gomendatu nahi dut hemen 2017ko artikulu hau:
http://zaharra.hikhasi.eus/[…]-erreproduzitzen-du-eskolak

Luze samarra da, baina beldurgarria, hemengoa (Euskal Herria da), eta gaurkotasunik ez du galdu. Eta garai hartan apenas hasi gabe zegoen azken garaiotako LGTBIQ+ zalaparta, iparra galduta dabilen Mendebaldeko gizarte honetan, haur eta gaztetxoengan horrenbesteko buru-nahasmen eta ondorio larri sortzen ari dena.

Egilea, Ibon Armendariz, garai hartan parekidetasuna, sexuen hezkuntza, homofobia, harreman onak... lantzen aritzen zen eskoletan. Artikulua irakurrita, telefonoz galdera egin nion propio, eta konfirmatu zidan baietz, berak DBH eta Batxilergoan egunero ikusten duena idatzi zuela bertan.


Artikuluan garbi dio: etxetik hasten da, etxekoa da garrantzitsuena. Baita ere, gure kasuan, dantza-irakasle bezala jokatzen dugun rola. Norberari dagokio, geure partearekin konturatu eta aldatzen hastea. Balora ezazue, zer dagoen jokoan...

Dantzan.eus-eko 2017ko sarrera honetan gomendatu nuen aurreko artikulua: https://dantzan.eus/[…]/mutilak-dantzan-presio-soziala

"Idatzia dago zer behar duen gazte batek eta horietako gauza asko dantza talde batean aurkitzen dira"... Esango nuke, "aurki daitezke", egoki lantzen badira. Ez da automatikoa.
'Haurraren (= pertsonaren) garapen etapak' eta etapa bakoitzaren ezaugarri eta beharrak nahikoa aztertuta daude.

NERABEZAROA (12 urte ingurutik aurrera):
- Identitatea loratzen: Nor naiz ni? Zenbat balio dut? Zer dut gustuko? Nor izan nahi dut?
- Komunitatearen / lagunen / taldearen garrantzia (tribua): parekoen bila (zaletasunetan / pentsamenduan...). Taldean bilatzen / aurkitzen dute norbere identitatea.
- Oso inportanteak: zaletasunak, kirola (ariketa fisikoa), taldea.
- Oso inportantea: ondo pasatzea, giroa (ez bakarrik esfortzua, lotura eta konpromisoa).
- Sozialerako interesa esnatzea. Gizartean leku eta funtzio baten bila.
- Errekonozimendua. Protagonismoa. Pertenentzia sentimendua.
- Erreferenteen / ereduen bila (gurasoak, irakasleak...)
- Atxikimendua: talde batekin, zio batekin, pertsona batekin (dantza-irakaslearekin, dantza-taldeko arduradunekin...)
- Lekua eman: ENTZUN behar zaie, eta aintzat hartu.

Horra eskuliburua!!

Mahai-inguru honetan eta Gazteen Dantza Topaketari buruzko azalpenean ere, hortxe azaldu dira argumentuok: komunitatea, harremanak, lagunak, atxikimendua, tribua (zaletasun-tribua eta lagun-tribua), errekonozimendua (prestigioa, onarpen soziala, protagonismoa), pertenentzia, ardura soziala, giroa, ondo pasatzea...

Haur eta, kasu honetan, nerabeekin ari garelarik, dantza-irakasle, monitore, arduradun edo dena delakoek, hazieraren etapa honi dagozkion ezaugarri eta beharrak ezagutu, aintzat hartu eta zaintzea komeni, ezinbestean. Batez ere, beraiengandik gure aldeko erantzuna nahi badugu...
Landu atxikimendua, landu talde giroa eta harremana, landu ondo pasatzea eta jolasa, landu entzutea eta aintzat hartzea, landu errekonozimendua, protagonismoa, pertenentzia...

Ona!! Biba zuek, sustatzeagatik!!
Ez da lehenengoa, badakit, baina ea halako ereduak zabaltzen eta ohiko bihurtzen joaten diren... Exenplua ematen jarraitu behar, parera datozkigun aukerak baliatuta...
Zubi - harripusketa baten edo txandako handiki-agitariaren aurrean ohiko 'Agurra' anakronikoa ematea baino egoki, zentzuzko, partehartzaile eta... politagoa.

Hona hemen,inork jakinminik balu, Dantzan Ikasi saioko azalpenetarako erabili nuen gidoia (pdf):
https://drive.google.com/[…]/view?usp=sharing

Hona hemen aurkezpenerako erabili nuen diapositiba-gidoia, inori baliagarri baldin bazaio (eginda dagoenez...):
https://drive.google.com/[…]/view?usp=sharing

Eta zuk, dantza-irakasle, nola 'lantzen' duzu biribilketa zure eskoletan? Interesgarria izango litzateke zuen esperientzia partekatzea, guztiok ikasteko...

Zorionak, bai, eta eskerrik asko, altxor eder eta iturri oparo honengatik. Urte askotarako, eta hazi bedi oraindik!!

1/2021 Dekretua, Lehendakariarena. Gaur argitaratuta:
https://www.euskadi.eus/[…]/2100111e.shtml

Kultura-jarduerak, -ikuskizunak eta -ekitaldiak.

Dantza-talde ez-profesionalen entseguei berrekitea baimentzen da, eta, nolanahi ere, zorrotz errespetatu beharko dira pertsonen arteko segurtasun-distantziaren, maskara erabiltzearen eta kontaktu fisikorik gabeko sei laguneko taldeen prebentzio-baldintzak.

Erabat ados zurekin, Oier. Ezer gutxi gehitzeko. Larria ere iruditzen zait administrazio ezjakin honen tentazioa, 'ekoizpen-merkatu' begi kapitalista pobre horiekin dantzari begira jartzeko, batez ere dantza tradizionalari.

Nik dantza tradizionalean dihardut, "ordainsaria jasotzen dut, aseguratuta nago eta profesionalki dantzan dihardut". Eta ez naiz lerrokatzen "dantzaren industria" kontzeptuarekin, ez  dut nahi niretzat, eta ez dut nahi ere ordezkatzen dudan dantza tradizionalaren alorrarentzat. Dantza tradizionala benetako Kultura da, ez erabilera kapitalistarekin monetizatzeko baliabide bat.

Gehiago, "Kulturaren industria" terminoa eta dinamika ere ez dut batere gogoko, eta nago mesede baino kaltea egiten duela. Izan ere, gaur egun "Kultura" terminoa (sektore edo alor bezala) entretenimenduarekin parekatu dugu, gizarte burges hiritar aspertuen entretenimendurako edo aisirako eskaintzekin. Baina niretzat, Kultura beste zerbait da, beste zerbait behar luke, sakonagoa, serioagoa. Zer da herri batek kultura izatea, herri bat kultua izatea, herri bat kulturaz elikatzea? Eztabaida sakona... Beraz, oso gutxi interesatzen zait (edo batere ez) komunikabideetako Kultura atalean eskaintzen dutena. Nireitzat hori, ia beti, entretenimendua da.

Gehiago. Administraziotik, erakundeetatik, eta Eusko Jaurlaritzatik zehazki datorren ia ezerrekin ez naiz identifikatuta sentitzen, gaur-gaurkoz. "Basque" marka, adibidez. Oraingoan ere, iruditzen zait konplejuz betetako agintari ezjakinen BESTE emaitza bat dela, beste bat gehiago.

Beharbada dantza garaikide konpainiei, edo ez dakit nori interesatuko zaio dantzaren ikuspegi hiritar - produkzio - kontsumo (emanaldiak kontratzea) industria dinamika. Beharbada, ez dakit. Baina niri ez. Eta bat nator Oierren ondorioarekin, dantza tradizionalaren alorrerako behintzat. Alegia, "administraziotik bultzatu diren termino horietara makurtzeak mesede baino kaltea ekarriko digula".

Planto eta intsumisioa, berriz ere!!