Euskal Herrian ere ezagun dugu, ezta? Balletean bakarrik ez, dantza tradizionalean ere bai. Dantzan.eus-en jorratu izan da egoera hori, adibidez honako sarrera hauetan (gaiari segida-lotura emateko):

https://dantzan.eus/[…]/mutilak-dantzan-presio-soziala

https://dantzan.eus/[…]/egia-gordin-bat-info7-irratirako-kolaborazioa

Mesedez, eman abixua dokumental osoa ikusgai edo eskuragai dagoenean.

Atzo, beste erantzun batetan, eskerrak adierazi nizkion dantzan.eus-i, publikoaren begietara ia isilean pasa den Marianen ibilbidea eta ekarpena agerian uzten zuen artikuluagatik. Zeuri ere eskerrik asko, Oier.

Bidezkoa iruditzen zait ere espreski eskerrak ematea dantzan.eus-i, normalean isilean pasa den Marianen ibilbidea eta ekarpena agerian uzten duen artikulu mamitsu honengatik. Ondorio honekin geratuko naiz: "Euskal dantzaren musika, euskal musika egiteko modu berezi eta indartsua eman dio Marian Arregik euskal kulturari".

Iruñean, irradaka San Fermin Aldapakoaren ezpata-dantzaren amaieran, irradaka Euskararen Egunean, irradaka Emakumearen Egunean... Irradakek, edo borobilean dantza-kantatuek, indar handia dute, mezuaren indarra, batasunaren indarra, kohesioaren indarra. Egokiak halako testuinguruetan, eta beste hainbatetan. Eta ederrak dira. Momentu ederra, borobilean parte hartzea. Erabili irradakak!!!

Bideo honetako doinuari buruz: 'Atzo goizean', ala 'Txikitxuterik'? Ez dut ezagutzen jatorri bera ote duten, melodia antzekoa izanda, baina nik behintzat ezberdintzen ditut (eta biak, bata ala bestea, erabili ohi ditut irradakak egiteko). Aiko taldeak, Maritzuli Konpainiaren 'Aurrez-Aurre' ikuskizunerako, moldaketa bat prestatu zuen, 'Txikitxuterik' doinua eta 'Atzo goizean'-en bigarren zatia (bigarren melodia) elkartuta (Maritzulik sokan dantzatu zuen, ez irradaka). Bertsio edo moldaketa hori da kasu honetan erabili dutena (bideoan). Aiko taldearen 'Aurrez-Aurre' CD-an dago jasota 'Atzo goizean' izenburuaz. Nahiz eta gehiago identifikatzen dudan 'Atzo goizean' Mikel Urbeltz-ek 'Berrizko itsuari' CDan edo Olatz Zugastik 'Bulun-bulunka' CDan eman zuten melodiarekin, Azkueren kantutegitik jasota.

Agur eta ohore, Marian. Eta eskerrik asko eman diguzun edertasunagatik!!
Besarkada sentikorra Juanani, familiari, eta Argiako familiari.
Zure doinuekin dantzan, zu oroimenean. Dantzan biziko zaitugu!!

Soka-dantza osoaren ordez erreberentzia isolatua erabiltzeari buruz, argumentu gehiago:

Dantzariak 61 aldizkarian Jose Alfonso Antequera-k argitaratutako artikulutik:

En 1888, en las Fiestas Éuscaras (sic) de Gernika, en el concurso de aurreskularis varones mayores de 60 años, el cronista Jacundo de Gatica* hace la recomendación: "El Aurresku, bailado únicamente por los tres competidores, resultó frío e incoloro. Conviene que en las próximas fiestas euskaras se baile el aurresku como en las romerías; esto es, que la cuerda la formen por lo menos diez o doce individuos, aunque no todos aspiren al premio, y que en el baile se dé la debida participación al bello sexo"
(*) "Fiestas Euskaras de Guernica. Certamen Literario. Crónica Local" en Revista de Vizcaya, tomo VIII (1888), pg, 197

Beste adibide bat: Dantzari aldizkariko 4. zenbakiko editorialean (1966), kezka eta eskaera parekoak. Jarraian lotura:
https://dantzan.eus/[…]/el-aurresku-dantzari-no-4-editoriala

Azkenik, nik ere aldarrikatu izan dut bapateko soka-dantzak baduela lekurik gaur egun, eta gure esku dagoela lekua ematea, aukerak sortzea. Aldarrikatu bakarrik ez, saiatzen naiz aukerak baliatu eta soka-dantzak proposatzen, bere sinbolismo, lotura-irudi, eta naturaltasuna zainduta. Adibidez, Euskararen Eguneko ospakizunean, soka-dantza proposatu eta bideratu dut bi urtetan Arrasaten (ez ziren nahi beste ondo atera, baina tira... hor dago saiakera eta irudia).

Beste adibide polit bat, Eibarko Sosola baserriko auzolanean osatu genuena joan den udan (hau bai nahikoa txukun eta ederra). Hemen kronika:
https://dantzan.eus/[…]/auzolana-eta-soka-dantza-sosola-baserrian

Tira, kontatu nirekin, Maite, zure proposamen honetan, kezkan eta helburuan bat gatoz eta.

Biral dabil. Auskalo zenbat aldiz iritsi zaidan. Irudiak dira politak (txoko ezezagun asko ezagutzeko gogoa piztu dit). Pena dantzaren partea hain eskaxa izatea...
Bai, ohituta gaude, edozer gauza egiten da balekoa delakoan, ez da zaintzen... baina hori ez da kontsolamendua. Alderantziz. Bideoa ikusteko eta partekatzeko gogoa kendu dit.

Zein ederra, adierazgarria eta interesgarria den bideo hau (aspaldi ezagutzen nuen, YouTuben). Eskerrik asko dantzan.eus-en argitaratzeagatik.

Aipamen batzuk egin nahi nituzke honen aitzakian:
- Zein gutxi ikusten den gaur egun bi gizonezko soltean, dela oilar-jokoan, dela jolasean, edo beste barik. Hori ere bada solteko dantza. Zein ederra den... bideoan duzue adibidea.
- Zer naturaltasun, irekitasun eta bizitasun galdu den herri-dantzaren akademizazioaren bidetik, ohiko duen urrats estandarizatuen moldean.
- Joseba Tapia trikitixarako "larreko eskola" edo "larreko musika" aldarrikatzen ari den bezala, nik ere uste dut "larreko dantza" zaindu eta sustatu beharrean gaudela, herri-dantzarako gutxienez, berandu baino lehen.

Zer dagoen jokoan? Ba ikusten duzue: besteak beste, askatasuna, jolasa, bizitasuna, freskotasuna, ludikotasuna... grazia!! Eta aniztasuna, eta aberastasuna... Eta jakina, ez sueltoko dantzarako bakarrik...

Gai honetan interesa duenari artikulu hau gomendatu nahi diot. Luze samarra da, baina beldurgarria, eta hemengoa (Euskal Herria da):

http://www.hikhasi.eus/Albi[…]-erreproduzitzen-du-eskolak

Aurtengo martxoko Hik Hasi aldizkarian argitaratu zen. Egilea parekidetasuna, sexuen hezkuntza, homofobia, harreman onak... lantzen aritzen da eskoletan. Artikulua irakurrita, telefonoz galdera egin nion propio, eta konfirmatu zidan baietz, berak DBH eta Batxilergoan egunero ikusten duena idatzi zuela bertan.

Ez da dantza (bakarrik). Hauxe daukagu. Halako baloreak / gizartea ari gara transmititzen. Larritzekoa ez bada...

Irakur ezazue, eta ikaratu... Egileak garbi dio: etxetik hasten da, etxekoa da garrantzitsuena. Baita ere, gure kasuan, dantza-irakasle bezala jokatzen dugun rola. Norberari dagokio, geure partearekin konturatu eta aldatzen hastea. Balora ezazue, zer dagoen jokoan...

Zorionak zuen trokeo-dantza ederrengatik. Eta eskerrik asko, asmatu eta emateagatik. Gozamena!
Orain arte San Lorentzoko dantzanteen trokeo-dantzak nituen begi-niniko. Orain biak ala biak, Dugunarenak ere bai.