Hemerotekan jasota zegoen, baina eskerrik asko modu honetan ere argitaratzeagatik, eskurago egon dadin eta gehiago zabal dadin.
Oso interesgarria. Esango nuke 'beharrezkoa', edo gutxienez oso komenigarria azterketa hori egin izana (doktore-tesi ikerketa lan hau), eta elkarrizketan garatzen duzun diskurtsoa.
Ikerketa-lan luuuuuzea eta gogorra izan bada ere, zuretzat eta zure ingurukoontzat... Oraintsu ikusten ari gara bere balioa euskal dantza tradizionalerako. Zorionak eta batez ere ESKERRIK ASKO lan hau egin izanagatik, eta ondorioak agerian jartzeko egiten ari zaren zabalpenagatik.
Erronka ederra hemendik aurrera ere, eskema zahar desegokiak desmontatzen eta oinarri berriak sendotzen.

Teknikoegia, bai, nik ulertzeko, baina oso interesgarria, eta beharrezkoa. Batez ere inertziak eta ohiko eredua eztabaidatzea.
Neronek ere bizi ditut nire duda handiak (eta erresistentziak) dantza-talde eta ikastaroetan topatu izan ditudan ohiko luzaketa edo gimnasia-errutinekin. Iruditu izan zait aspaldiko fotokopiekin jarraitzen dugula, inertziaz.
Bitartean, nire fisioterapeutek nirekin erabiltzen dituzten teknika arinak eta gomendatzen dizkidaten ariketa arinak beste planeta bat dira. Esango dut, oso eraginkorrak beti. Beti on egin didate, berehala gainera.
Nire ezjakintasunetik diot, baina ematen du akaso 'zaharkituta' geratu den edo 'gaindituta' dagoen eredu zahar baten inertzian geratzeko joera badela.
Berriro diot, nire ezjakintasunetik ari naiz. Baina kontraesan horiek begi bistan ditut. Horregatik, interesgarria eta beharrezkoa ohiko ereduak eztabaidatu eta akaso egokiagoak izan daitezkeenak sustatzea. Zer/nola landu behar dugu, KASU BAKOITZEAN?
Irudizen zait badagoela lan bat egin beharra arlo honetan. Maialen?

2019ko maiatzaren 4an, Dantzan Ikasi programak Lantzeko zortzikoaren gaineko saioa antolatu zuen, Bizkai Folklor Elkarteko Sabin Egigurenen eskutik. Bertan, Lantzeko zortzikoa dantzatzeko forma bat erakutsi zigun Egigurenek, Lantzeko Fermin Martikorena danbolinteroaren semearengandik jasotakoa (Albillos-en grabaketa hauen sasoi berean, 68-69 urteetan).
Egigurenek aldarrikatu zuen horixe zela Lantzeko zortzikoa dantzatzeko modua. Dantzakera edo estiloa zaintzeaz gain, zortzikoaren lehenengo zatian berak erakutsitako erritmo patroia ez zen ezaguna dugun ohikoa.
Hemen nolabait azaltzeko, horrela idatziko dut: k = kortxea, b = beltza, eta / = konpas bakoitza ixteko.
Lantzeko zortzikoaren lehenengo zatiko ohiko patroia hau baldin bada: k k b / b b / k k b / b b / (biraka) k k b / b b / (biraka) k k b / b b //
Egigurenek erakutsitako erritmo patroia lehenego zati horretarako hauxe izan zen: k k b / b k k / b b / b b / (biraka) k k b / b b / (biraka) k k b / b b //

Albillosen bideo honetan bi unetan ikus daiteke Egigurenek azaldutako forma hori: 11. minutuan, arotzek zortzikoa irekitzen dutenean, aurrean doanak (zortzikoa irekitzen duenak) forma hori dantzatzen du. Bere atzetik doazen beste hirurek, ordea, ezagutzen dugun ohiko erritmo patroian dantzatzen dute. Apur bat aurrerago, 12:07 minutuan, zortzikoaren azken muturrean doan txatxoari ere forma hori antzematen zaio. Bi kasu horiek salbu, bideo osoan antzematen den erritmo patroia ezagutzen dugun ohikoa da.

Normala izan liteke zortzikoa dantzatzeko forma antzeko baina ez erabat berdinak elkarbizitzea garai batetan. Adibidez, Migel Anjel Sagasetak ere jaso izan du Luzaideko dantzari bakoitza zein etxekoa zen antzeman zitekeela bere dantzakerari erreparatuta. Ildo berean, Dantzan Ikasik joan den urrian antolatutako jardunaldian (Ondareari buruzkoak), Jon Arrikaberri bolant-dantzari luzaidarrak horixe nabarmendu zuen: "Norberaren dantzakeragatik jakin daiteke ze etxetakoa den dantzari bakoitza. Esan dezakezu bi dantzari familiakoak diren edo nork irakatsi dien beraien dantzatzeko eraren arabera".

Halere, suposizioen eremuan ari naiz orain, eremu arriskutsua, beraz ezin baieztatu. Eman al dezake Sabin Egigurenek berak edo beste inork argibiderik honen gainean?

Bai, baina bakoitzari berea ere bai. Gure agintari eta protokolo arduradunen ezjakintasuna, konplejuak, eta euskal kulturarako sentsibilitate gabezia ezaguna da, eta salatu izan da behin baino gehiagotan webgune honetan.
Baina aurreskua edo agurra edo dena-delako-dantza hori dantzatu zen bertan, dantzari batzuk dantzatu zutelako. Hau da, agintariak eta protokolo arduradunak behatzez seinalatu barik, seinala dezagun ERE geure burua, dantzarien edo euskal dantzaren komunitatearena. Dantzarien komunitateak eusten baitio zoritxarreko eredu honi. Dela ezjakintasun hutsagatik, dela 'ohartu gabe', dela konpromisoagatik (erakunde baten dirulaguntza jasotzen duelako, halako eskaerak onartuta ordaindu beharreko ordainsari bezala), dela dantza hau komertzializatu eta prostituituta diru-iturri bezala edozein eztei edo ekitalditan (dantza-talderako diru-iturri, edo norbere poltsarako).
Beraz, bakoitzari bere ardura. Eta... estratejia aldatuko bagenu? Hezi dezagun euskal dantzari komunitatea, izan gaitezen zentzudun eta arduraz jokatu, finka dezagun aho batez zoritxarreko erabilera honi behin-betirako uko egitea, planto egitea.
Baina, nago... errazago izango dugula, sentsibilitatea piztuko zaion eta protokolo-eredua aldatuko duen agintari edo protokolo arduradun bat etortzea, eta hortik hastea aldaketa, dantzari komunitatearen ardura, adostasuna eta plantoa lortzea baino.

Artikulu honekin lotura handia, gomendatu nahi dut Hemeroteka atalean jasota dagoen hausnarketa hauxe, Ximun Fuch-ek idatzia joan den udazkenean:
https://dantzan.eus/hemeroteka/aitzen-ama

Bat nator zurekin, Iñaki. Dantzan-en argitaratuta dago ere Fandago Parao-ren 'molde erritualizatua' (testuak dioen moduan). Ederra ere, txunditu ninduen ikusitakoan, baina bideo honetakoak beste zera bat dauka...
Ekarriko dut hona Arcadio Larreak berak idatzitakoa, zure argumentuaren harian (Aragoako jotari buruz ari da): "La jota es un baile de pareja... los cuadros profesionales contribuyen a la decadencia de la jota... alejan además del pueblo su propio baile al dificultarle con adornos y floreos exhibicionistas, tornando lo que en su sencillez desmerece a los ojos que han contemplado realizaciones más logradas.
El baile popular, como todas las manifestaciones artísticas cumple una exigencia de orden emocional. Si de un lado se llena esa exigencia con otras realizaciones y del otro se intenta transformar el valor emocional en valor artístico siguiendo caminos ajenos a la lenta elaboración del pueblo, el resultado final será la muerte del baile. Tal sucede con la jota."
Arcadio Larrea: "Preliminares al estudio de la jota aragonesa" (Anuario Musical aldizkarian, Instituto Español de Musicología - CSIC, Bartzelona 1947)

Ederra!! Pena fandango eta arin-arinaren zatia falta dela (dantzatu bazuten...)

Ederra!! Soka-dantza integrala, ez 'aurreskua-agurra' isolatuta. Eta soltean, bikoteka aurrez-aurre. 1948.

Eskerrik asko, Oier, artikulu gogor baina beharrezko honengatik. Sobera ondo argumentatuta. Ni neu ere bertan izan nintzen plazan ikusle eta irrikan.
Bideoaren sarreran erantzun nuenez, soka-dantza txukuna iruditu zitzaidan. Oñatzeko dantzari eta zerbitzariak ere txukun.
Baina... artikulu honetan ez duzu aipatu... amaierako desafioan, soka udaletxera begira jarrita (beraz bertan zeuden agintariei begira ere bai), zergatik dantzatu zuten momentu batean aurresku eta atzeskuek, omendutako bi bazkideei ez, baina agintari auto-baztertuei begira? Dudarik gabe agintariei dantzatuta, edo itxura hori hartu nion nik behintzat, laburra izan bazen ere.

Soka-dantza txukuna izan zen, nire iritzian. Oñatzeko dantzari eta zerbitzariak ere txukun. Gustuko izan ez nuen momentu bakarra, amaierako desafio gurutzatuan, momentu batean aurresku eta atzeskuek estatua-agintariei begira dantzatzea (dudarik gabe haiei dantzatzea, laburra izan bazen ere). Bai, suposatzen dut, forma onak, protokoloa, aitzat hartzea... Baina beraiek dira momentuari zegokion protokoloan parte-hartzeari uko egin diotenak...

Eskerrik asko zuen irudiengatik, protagonismoa dagokionari emanda, sokari, eta ez estatua-agintari auto-baztertuei.

Euskal Herrian ere ezagun dugu, ezta? Balletean bakarrik ez, dantza tradizionalean ere bai. Dantzan.eus-en jorratu izan da egoera hori, adibidez honako sarrera hauetan (gaiari segida-lotura emateko):

https://dantzan.eus/[…]/mutilak-dantzan-presio-soziala

https://dantzan.eus/[…]/egia-gordin-bat-info7-irratirako-kolaborazioa

Mesedez, eman abixua dokumental osoa ikusgai edo eskuragai dagoenean.