Ezagutza, ekarpen eta intuizio handiko gizona joan da. Danzanteen eta ezpata-dantzen tradizioen ezagutzaile bikaina, ez testuetan bakarrik, baita tokian tokiko erritoetan ere, penintsulan hainbat kilometro egin baitzituen hango eta hemengo dantzak bertatik bertara ikusiz eta gozatuz. Doluminak familia eta lagunei Eibartik.

Hernaniko Kronikak argitaratutako artikulu honetan Carlos Sanchizek esplikatzen du 54 urte pasa dituela aurreskua antolatzen eta aurten ebakuntza egin diotela. Hori ikusita otsailean jarri zela harremanetan Udalarekin aurreratuz aurten ezingo zuela antolatu, udala kargu egin eta beste norbait aurreskua antolatzen hasi zedin. Sanjoanak etorri eta aurreskurik ez da izan.
https://www.kronika.eus/[…]/

Akelarre erridikulu eta ameskeriaz betetako solstizio-festa zentzugabeak gero eta indar handiago hartzen ari diren bitartean, altxor eta gutizia preziatuenak galtzen uzten ditugu.

Mila esker zuen erantzunengatik Xabier eta Agustin. Azken aldian bi musikari gazteren berri izan dut, bata jazzaren munduan murgildua, bestea musika experimentazioan ari dena, eta biek ala biek herri-musika eta kantak ongi ezagutu eta maite dituztenak, haietan murgilduta bere sormenerako baliatzen dituztenak. Gutxiespenik gabe, baizik eta tradiziozko musika gozatuz, beren ezaugarri bereizleak balioan jarriz eta haietatik edanez beren ekarpenak egiteko. Beraz, akademizismotik kanpo bada itxaropenik!

Beste behin dantza grabaketa ederra Raices-en altxorretik, Manuel Garrido Palacios-i esker eta Baztango dantza ondare zoragarriaren erakusgarri. Hainbat kontu azpimarratu litezke. Zortzikoa zein ederki markatzen duten danbolinausiek, soka-dantza nola ateratzen duten aitzineskuak neskak sokan direla, Maurizio Elizalderen zortziko segida ederra, doinu batetik bestera jauzi eginez, tartean Gipuzkoako makil txikien dantzarako erabili izan den zortzikoa joz, zapiz lotutako sokan egiten duten karakoiltzia, e.a. Gorputzen dantza ederra, eta mingain-dantza eredugarria: gazteleraz galdetzen dio Manuel Garrido Palacios-ek Jabier Larralderi, eta euskaraz erantzuten dio Jabier Larraldek. Manuel Garridok kultura tradizionalarekin erakusten zuen sentsibilitatea hizkuntzekin ere aplikatzen zuela antzematen da hor.

Alegia, Gabonetako izpiritua 2 milioi euro direla.

Eskerrik asko zuri Patxi, iruzkinagatik. Bigarren desafioko une horri buruz, kasualitate hutsa izan zen. Gurutzatutako desafioa horrela dantzatzen da Oñatin: aurrera begira hasi, elkarri begira jarri eta gurutzatu, parekoaren gonbidatuari begira dantzatu, elkarri begira jarri eta berriz gurutzatu eta nork bere bikoteari begira dantzatu, eta hasi bezala bukatu, aurrealdera begira azken pausoak eginez. Oñatiko 2014ko Korpus igandeko aurreskuan ikusi dezakezu gurutzatuz egiten den desafio hori, 20. minututik aurrera.
https://dantzan.eus/[…]/onati-korpus-dantzak-2014-aurreskua

Esango nuke, gertatu zen arte inor ez zela ohartu hasierako eta bukaerako pauso horiek agintariei begira geratuko zirenik, izan ere, agintariak sokan izatea zen asmoa, ez udaletxe azpian.

Euskal dantzarion konplexuak eta lotsak azken batean. Ez ditugu gure dantzaren gaitasunak ezagutzen eta ez dugu gure dantzaren gaitasunetan sinesten, beraz, modernizatu, mestizatu, nahasi, homologatu beharra sentitzen dugu behin eta berriz.

Asko poztu nau Lizartzan aurreskua bizi-bizi mantentzen dutela ikusteak.
- Janzkera gustatu zait. Allkondara zuri (nork berea), bakero pegatuak, zapia eta abarketak. Sinplea eta erangikorra, tradizio-eguneratua eta erosoa.
- Axeri-dantza arin-arina eran dantzatuta polita da.
- Txistulariak zubipetik pasatzea kontu bitxia da, norbaitek badaki beste inon egiten den?
- Aurresku-atzeskuaren dantzak, molde zaharrean mantendu diren Berastegi, Lesaka edo Berakoen airea dute, oso politak dira. Dantzakera soila eskatzen dute nire ustez, mugimenduak estilizatzen joanez gero grazia galtzeko arriskua dago.
- Txapelik gabe egiten dituzten agurra bukaerako keinu toreroak (9:00) edo desafio hasieran (13:35) txapelak kentzeko egiten dituztenak aztarna koreo-arkeologiko kuriosoak dira benetan.
- Dantza-lekua nahiko arraroa gertatzen da, belardian, kale edo plazaren babesik gabe, jendea arkupeetan terrazan jarrita, sentsazio hotza sortzen du.
- Kalejira korro itxian egitea ez da oso ohikoa gaur-egun eta poztekoa da hori mantentzen ikustea.
- Interesgarria da soka-dantza bukaeran egiten dela kalejira eta ondoren direla fandango eta arin-arina (pastak eta atsedenaren ondoren), nahiz eta bukaera-bukaeran berriz kalejira errepikatu. Kalejira fandango aurretik egitea orden lojikoa da, ze fandango arin-arina soka-dantzan (barkatu, dantza-sokan) sartutako azken piezak dira, eta kalejira aurretik zegoenez, orden hori mantendu da eta atsedena erdian jarri, eranskina bereiztuz.
- Arin-arineko bueltetan txalo egiteko moda horrek ez nau konbentzitzen, baina badirudi errotuta dagoela inguru batzuetan.

Mila esker Xabier elkarrizketa mamitsu honetan zure ekarpena egiteagatik. "Dantza schuhia" ulertzeko eskaintzen duzun bidea Ekaitz Santaziliaren ekarpenean aipatu dugunaren justu aurkakoa da eta zinez interesgarria. Zuzen ari bazara, hortik ondorioztatu liteke bazela 'dantza-luzea' eta bazela 'dantza-xehea' edo laburra.

Nik dantza-luzea beti lotzen nuen dantzaren formarekin, alegia, soka luze batekin. Baina zenbaitetan dantza horiek ordubete hartzen zutela pentsaturik, badu zentzua luzera sokaren tamainarekin bezala, dantzaren iraupenarekin ulertzeak. Eta hari horri tiraka, dantza batzuk luze jotzen bazuten, dantza-luzeak baziren, izango ote zirela laburrak, dantza-xeheak ere bai.

Sagasetak ere zalantza du izenaren jatorriarekin. Dantza-luzea dezente luzatzen zela esan ondoren, dio "Puntu honetara iristean, zalantza bat datorkit burura: dantza honi nondik ote datorkio zehazki Dantza-luze izena, koda luzean ibiltzetik ala dantzak berak luze irautetik?"

Bestalde, Xabier, ekarri diguzun 1727ko testuak dantzaren egituraz egiten duen deskribapena De Lancren epaiketan (1608-1610) agertzen denaren antzekoa da, han esaten baita hiru zati izaten zirela, lehena "a la bohemiene", bigarren "a sauts" eta hirugarrena "tous en long". Larresoron 1730eko testigantzak ere hiru atal aipatzen ditu, "sauts basques", "danse longue" eta "danse mauresque".

"Dantza schuhia", 'luzea' ala 'xehea' nola ulertu behar dugun dantzarien begiekin ari gara, ea Ekaitzek dantzari eta musikariari filologoaren betaurrekoak gehituz argi gehiago eskaini diezagukeen.

Gustoa ematen du hain dotore dantzatutako ingurutxo bat ikusteak. Atentzioa eman dit zein ederki dantzatzen duten denek, jantziak soil baina txukun, mugimendu guztiak oso bateratuta, transizioak zehatz lotuta, Garikoitz Llobregat txistularia ere bikain. Benetan plazer bat. 100 biztanle inguru ditu Ugartek, eta administratiboki Amezketaren auzoa da. Beraz, auzo osoak parte hartu beharko du ingurutxoaren prestaketa eta plazaratzean. Zorionak ugartearrei!