Zuberoako dantza-jauziak neskek salbaturik izan dira (eta honen ondorioz baita Maskaradak ere prefosta!). Hala diote Jean-Louis Davant eta Allande Socarrosek idatzia duten Christophe de Pradaren argazki ikusgarriak dituen ‘Züberoa herria’ liburu argi eta mardulean (Zuberoa poliedrikoa eza...

Baina nortzuk ziren kerestuak? Maskaradetan bezala herriz herri abereak zikiratzeko ibiltzen ziren? Kerestuak frantsesez ‘hongreurs’ izena badute, biarnesez ‘crestadous’ bezala ezagunak dira: kerestu crestadou-tik eratorria da. Maskaradak dira hitz hau erabiltzen den toki bakarrak. ...

Niretzako xorrotxek jaunaren ezpata zorrozten ari direnean Maskaradetako unerik gogoangarrienetakoa da. Halako koplak kantatu ondoren zorrozten dute jaunaren ezpata kanta eder bat abestu bitartean. Xorrotxek duten ahots zoragarriarekin ez galtzeko unea! Xorrotxak erran dizü egia handia: Nek...

Badirudi Gathüzainaren itxura (argazkian ezkerraldean) eta xedea nahiko aldatu direla XIX. mendearen hastapenean agertu zenetik. Sallaberryk 1899an egin zuen janzkeraren deskribapena honako hau da: kolore guztietako ‘konfeti’-z apaindutako jantzi zuria. Hala ere, hamabost bat urtetan guzt...

Hou Pitxu hou! Hou Pitxu hou! Haigü hunat, badiat lan eijer bat hiretako! Dakigunez kerestuak pertsonaia biarnesak izanik biarnesez mintzo dira Maskaradetan. Ez dago argi pertsonaia gorri edo beltzak ote diren. Aditu batzuk Zamaltzainarekin duten harremana dela eta (bera zikiratzen du...

Txerrero txerrizaina da. Maskarada gorriko pertsonaia da eta bera da Maskaradaren bidea zabaltzen duena, txerra (zaldi buztana, zaldi ilez egindako erratza, makila luze eta soka batez eskumuturrean lotzen duena) batera eta bestera astintzen duena dantzan ari denean. Txerrarekin sorginak jo eta espi...

Entseinariak Xiberuko entseina edo ikurrina eramaten du eta tradizioaren zaindaritzat hartzen da. Bere izena, entseina edo bandera eramateagatik datorkio. Entseinaria jantzi beltzarekin agertzen zaigu: jaka beltza, bularralde zuria urrezko apaingarriekin; praka beltza luzeak orka...

Argazki erakusketan ez nuen Bedezia edo Garretaren argazkirik erakutsi, ez bederen berari soilik eskainirikorik. Bedeziak (Garreta izenarekin ere ezaguna da) Pitxu hil ondoren Pitxu bera b erpizteko helburua du. Bedezia, hain zuzen, kauteretako bat da eta Beltzerian dago prefosta! ...

Arratsalde ko jokoetan, saioko unerik goriena kauterek Jaunaren pertza konpontzen dutenean gertatzen da (erran behar da pertz zaharrak alimaleko zuloa duela eta kauterek hala nola Jaunaren pertza konpontzen dutela); Jaunak sos batzuk lurrera botako ditu ordainean eta kauter a ...

Laboraria eta Laborarisa, baserritarra eta bere emaztea, euskaldunen igandeetako jantziekin agertzen zaizkigu. Laborariak brusa edo jaka beltza darama eta lepoan zapi bat; praka ilunak (beltzak edo grisak) eta zapata beltzak, baita buruan ere kolore bereko txapela. Eskuan akuilua. Laborarisak ...