Dokumentuaren akzioak
33. Talde errezibitzaileak
Maskaradak antzeztuko diren herrietako dantzariek talde errezibitzailea osatzen dute; eurak ‘ongi etorria’ egingo diete kanpotik datorren taldeari, eta eurekin lehiatuko dira dantzan Barrikadak egiten diren bitartean. Egun, errezibitzaileak dantzariz jantzita ageri dira, baina iraganean kaleko arropaz jantzita egiten zuten 1968ko Maskaradetako bideoan ikusten den moduan.
Ondoren aipatuko dudan jokoa 1987an gertatu zen. 1987ko Muskildiko Maskaradetan hain zuzen Dominika Agergarai-k (berari buruz bestetan mintzatu gara beste argazki batzuen bidez) eta Eñaut Uhaltek hartu zuten xorrotx-kargua. Halere, Eñautek ezin izan zuen igande guztietan aritu, eta paren tokia Alain Mugordoyk bete izan zuen.
Ohitura da Maskaradak antolatzen diren herrian, bertako dantzari aitzindariek dantzen bidez kanpotarrek baino aurretik egitea dantza Barrikadetan. Baina aitzindariak ateratzen dira soilik; 1987an Atharratzen Xorrotx errezibitzaileak ere atera ziren Barrikadetan eta joko polita garatu zuten goiz hartan, zeren xorrotx errezibitzaileek kopla berriak kantatu zituzten barrikada orotan, eta muskildiarrek nola edo hala kopla berriak ere asmatuz, erantzun behar izan zioten bertakoek errandakoari bueltan. Ondoren idatzitako koplak Atarratzen kantatu ziren. Kepa Fernandez de Larrinoari esker, Muskildiarren aldean kantatutako koplak ekarriko ditugu oroimenera (aldamenean euskara batuan dira adieraziak):
Atharratzen badela jente hun franko
Barrikadak beitia bethi aizoz aizo
Ez dügü paketik edan oraino
Nahi günüke txeste heben ‘bera mintzo’
Txapeldünak ginela erran die adeja
Guri üdüri zaikü hoi ez dela hala
Atharratze eta Muskildi herria
Jarraikitzen beitie biek ber bidia
Barrikada prunki gure mozkorrazteko
Ardu xuri gorri edateko franko
Muskildiarrak ez dira hola aseko
Bena mentüraz sari oro giateke lo
Atarratzen badela jende on franko
Barrikadak baitira beti auzoz auzo (1)
Ez dugu asko edan oraino
Nahi genuke dastatu hemen ‘bera mintzo’ (2)
Txapeldunak ginela erran die arestion (3)
Guri irudi zaigu hori ez dela hala
Atarratze eta Muskildi herria
Jarraikitzen baitute biek bide berbera
Barrikada elkarren segidan gure mozkorrarazteko
Ardo zuri gorri edateko franko
Muskildiarrak ez dira horrela aseko
Baina beharbada sarri oro izanen gara lo
-
Atarratzen beti barrikada anitz ezartzen dira, bertan kartiel edo auzo asko egonik, jende asko bizi da eta. Hala dela jakinarazi du koplaren egileak.
-
Bera mintzo - Atarratzen egiten den ardo baten izena.
-
“Txapeldünak ginela erran die adeja”. Aurretik xorrotx atarraztarrek xorrotx muskildiarrei txapeldunak zirela errandakoa zen, Maskaradaz gain, 1985. urtean Pastorala emanik zuten eta.
Ikusten dugunez Maskaradak zuberotarrak elkarrekin harremantzeko tresna ere badira; eta errezibitzaileei ere dantzan maila izan dezaten eskatzen zaie, herria ordezkatzen ari baitira orduan. Maskaradak egiten diren bitartean, ez soilik dantzari bisitariak, dantzari errezibitzaileek ere bere onena emanen dute.
Iturria:
-
BERBAREKIKO ANTROPOLOGIA: 1987. urteko Maskarada zuberotarretan Muskildi herriko xorrotxek goizeko Barrikadetan kantaturiko koplak. (Kepa Fernandez de Larrinoa)
-
1968ko Maskaradak Ligi eta Pagolan (Frantziako Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS) – Unescok gordetako bideoa) -
Dokumentuaren akzioak
Erantzun
Jonmikel Intsausti
Lazkaon sortua, Urretxu-Zumarragan hazia eta azkenik oñatiartatua. Aita, informatikari, mendizale, argazki zaletu; historia eta euskal kulturazale, Zuberoarekin izan du harreman estua. Polonian ere jartzen du arreta.
Maskaradak 50 argazkitan
20. Hou Pitxu Hou! - Biarnesarekin jolasean
24. Zuberoako dantzak neskei esker
25. Xorrotx nagusia Pitxurekin lanean
35. Joseba Aurkenerenaren interpretazioa