Dokumentuaren akzioak
Orain 75 urte, Orion, emakumeek dantzatu zuten aurreskua Kontxan lortutako garaipena ospatzeko
Aurreskua Orioko arraunlariei, Orio 1942. Argazkia: Pascual Marin/ Kutxateka CC BY-NC 4.0 2015
Oriok irabazi ditu 2017ko Donostiako estropadak eta, orain dela 75 urte ere, 1942an, oriotarrak izan ziren garaile Kontxan. Kutxatekan gordetako argazki hauek Orioko arraunlariek Kontxako bandera irabazi eta herrian egin ziren ospakizunekoak dira.
Emakumeak aurreskua dantzatzen ikus daitezke irudietan. Domingo Mitxelena patroi zutela, Kontxako bandera irabazi zuten Orioko arraunlariek, eta garaipena ospatzeko kalejira, meza, aurreskua, bazkaria eta festa antolatu ziren Orion.
Hain zuzen soka-dantzan ageri dira hainbat emakume zuriz jantzita, aurreskua dantzatzen. Ondoko argazkian, Domingo Mitxelena patroia izan daiteke aurreskulariaren parean dagoena.
1921eko Santurtziko estropadetan emakumeek arraunlariei dantzatutako aurreskuaren tankera handia dute irudi hauek. 20 urte beranduago eta Orion dira irudiak, baina bietan errepikatzen da eszena: herriko arraunlariek estropada garrantzitsuak irabazi dituzte, harrera egin diete herrian, eta herriko emakumeek atera dute soka-dantza, aurreskua dantzatuz.
Arraunlari eta emakume dantzariek, talde argazkia ere egin zuten elkarrekin.
Pascual Marin eta Vicente Martin-ek egindako argazkietan festako hainbat une ikus daitezke, Donostiako estropadetatik hasita, arraunlariak Orion, ontzian bertan irabazitako bandera beraiekin dutela, eta prozesio eta aurreskukoak barne.
- Estropadetan garaipena ospatzeko festa Orion 1942an (Pascual Marin, Kutxateka)
- Estropadak Donostian, Orion garaipena eta festa Orion 1942an (Vicente Martin, Kutxateka)
Dokumentuaren akzioak
Erantzun
Kattalin Agerre
Urratsez urrats. Dantzaz dantza. Sasi guztien gainetik eta laino guztien azpitik. Kattaliñaño nauzu, Agerreko alaba. Ez nauzu gehiago Murde Beltzuntzen beldurrez.
Emakumeak dantzan: gertatzen ari da
Legazpi: ezpata-dantza (1915-2015)
Deba: San Roke dantzan (1967, 2013)
Durango: dantzari-dantza (2015)
Lasarte (2011), Arizkun (2011)
Villabuena (2013), Pasaia (2015)
Ermua (2015), Barakaldo (2015)
Zumarraga: ezpata-dantza (2015)
Antzuola: trokeo-dantzak (2015)
Goizaldi: Gipuzkoako dantzak (2016)
Luzaide: Bolant-dantzak (2016)
Ajangiz: dantzari izandakoei omenaldia (2016)
Nesken parte hartzea Santa Agedatan
Berriz: emakumeak dantzari-dantzan parte hartzeko (2016)
Antzuola: Mairuaren Alardeko trokeo-dantzak (2016)
Itziar: Gazteen aurreskua (2016)
Durangaldeko ezpata-dantzari eguna (2016)
Zaldibar: Dantzari-dantza (2017)
Iurreta: dantzari-dantza (2018)
Goizueta: zahagi-dantza (2019)
Beasain: umeen aurreskua (2019)
Berriz: dantzari-dantza (2019)
Markina: karmenetako aurreskua (2020)
Abaltzisketa: Txantxoak (2022)
Donibane Lohizune: Donibaneko aurreskua (2022)
Ordizia: Santanazaleen aurreskua (2022)
Otsagabia: Muskildako Amaren dantzak (2023)
Atzerrian:
Neska-mutil kurduak: gerra eta dantza
Genero rolak hankaz gora tangoan
Generoa dantzan: lehengo kontuak:
Emakume espainola: otzana eta xumea, baita dantzan ere
Jasotako azken erantzunak
- Dantzan on Baltasar emakumea izan zenekoa
- Aitor Sorazu on Baltasar emakumea izan zenekoa
- Dantzan on Dantzaren sektore profesionalean emakumeek gizonek baino aukera gutxiago dituzte
- Harkaitz Urreta on Alazne Sarrigoitia: "Ni dantzaria naiz, dantzari-dantza dakit eta zergatik ez dut ba dantzatuko?" 2019/07/17
- Dantzan on Eltziegoko dantzak neska-mutilek dantzatzen zituztenekoak 2017/10/20
- Dantzan on Galtza luzeak jazteagatik 10 pezetako isuna 2017/07/26
- Oier Araolaza on Gora egin du mutilek ez dantzatzeko presio sozialak? 2017/06/15
- Patxi Montero on Gora egin du mutilek ez dantzatzeko presio sozialak? 2017/06/15
- Oier Araolaza on Orain 75 urte, Orion, emakumeek dantzatu zuten aurreskua Kontxan lortutako garaipena ospatzeko 2017/09/11
- Dantzan on Orain 75 urte, Orion, emakumeek dantzatu zuten aurreskua Kontxan lortutako garaipena ospatzeko 2017/09/11
Urtebete edo izango da argazki horiek aurrenekoz ikusi nituela; Orioko Eneko Dorronsoro dantzariak erakutsi zizkidan, Orio aldean gerra ondorenetik gaur arteko dantza-sueltoaren inguruko bilketa lana egiten ari baitira, eta bilaketa horretan, argazki hauek ere aurkitu baitzituzten. Protagonisten izen gehienak ere badakizkite. Ea ba, lan horren emaitzak laster ikusten ditugun!
Nesken aurreskua izateaz aparte, niri atentzioa ematen didate beste kontu batzuek: iruditzen zait argazki horietan antzematen direla dantza-tradizio zaharraren zantzu batzuk. Esaterako: besoak gerrian jasota dantzan egiteko ohitura, edo, espazioaren erabilera (iruditu baitzait, oraindik Zarautzen egiten den moduan, binakako desafioan mugimenduak aurrera eta atzerakoak ere badirela, eta elkar gurutzatzen direla). Eta, noski, akademizazio urriak ematen duen soltura, aurpegietan eta gorputza kolokatzeko moduan antzematen dena. Detaile horietan ere arreta jarri beharko genukeela iruditzen zait, eta ez dantza-pausuetan bakarrik.
Ospakizunari dagokionez, nahiago nuke nik orain egiten dituzten ospakizun arranditsu horien partez argazkien parekoak egingo balituzkete. Baina, hori beste kupeleko sagardoa izango da. Edo, beharbada ez!
Xabier Etxabe.