Jaietan genero berdintasuna bultzatzeko estrategiak aztertu ditu Emakundek

Berrizko dantzari-dantza, Antzuolako Mairuen alardea eta Tolosako bordon-dantzan berdintasuna bultzatzeko emandako urratsak jaso ditu Emakundek aurkeztu berri duen ikerketak. “Emakumeek Euskal Autonomia Erkidegoko tokiko jaietan parte hartzeko estrategiak" txostena argitaratu du erakundeak, eta bederatzi herritan garatutako aldaketa-prozesuak behatu dira. Jai parte-hartzaileagoak eta berdinzaleagoak lortzeko estrategiak, gomendioak eta erronkak identifikatu nahi izan dituzte Margaret Bullen, Lidia Montesinos eta Begoña Pecharroman ikertzaileek.

EAEko bederatzi jai edo erritu aztertu dituzte eta hiru kasutan dantzek pisu nabarmena dute; Berrizen, Antzuolan eta Tolosan, hain zuzen ere. Berrizko dantzari-dantzan emakumeen partaidetzan adostasuna lortzeko egindako prozesu parte-hartzailea nabarmendu da ikerketan. Horrez gain, Antzuolako Mairuaren eta Tolosako San Joanetako alardeetan egin diren aldaketak jaso dira, adibidez, emakumeak dantzetan parte hartzen hastea.

Berrizko dantzari-dantza

San Pedro eta Santa Isabel jaietan dantzatzen da dantzari-dantza Berrizen. Urteetan gizonek osatutako dantzari-taldea irten da plazara, baina 2014an herriko lagun talde batek Udalari ohitura aldatzeko beharra planteatu zion. Horri esker, Udalak aldaketa egiten hasteko partaidetza-prozesua hasi zuen herriko bi dantza talderekin eta jai-batzordearekin batera. 2017. urtean iritsi ziren adostasunera: dantzari eutsi egingo zitzaiola erabaki zen, baita gizonek zein emakumeek dantzatuko zutela ere, inolako bereizketarik gabe. Azkenean, 2019an parte hartu zuen, lehendabizikoz, emakume batek Berrizko dantzari-dantzan. Txostenean, udalak izan duen inplikazioa eta partaidetza-prozesua abiatzeko adituen laguntza —Dantzan elkartea aritu zen aholkularitzan Berrizko Udalarekin— nabarmendu dituzte.

Antzuolako eta Tolosako alardeak

2006an Antzuolako Mairuaren alardea bultzada bat emateko asmoa agertu zen herrian, alardea eguneratzeko eta egungo testuinguru sozialera egokitzeko. Bi urtera, alardearen antzezpena, dantzak eta musika moldatu ziren, ekitaldia inklusiboagoa eta kultura- zein genero-aniztasunarekiko sentikorragoa izateko asmoarekin. Besteak beste, Antzuolako Oinarin dantza-taldeak koreografia berria sortu zuen, neskentzako zortziko bat, trokeo-dantzak mutilek bakarrik dantzatzen zituztela konpentsatzeko. Txostenean jaso ez bada ere, 2016an emakumeak trokeo-dantzak ere dantzatzen hasi ziren.

Tolosako San Joan eguneko alardean 80ko hamarkadatik aurrera hasi ziren hainbat konpainiatan emakumeak onartzen, baina 2013ra arte bordon-dantzari taldea mutilek bakarrik osatu dute. Urte hartan zenbait neskek parte hartu zuten prozesioan, bordon-dantzan eta aurreskuan. Udaberri dantza taldearen barne lanaren emaitza izan zen. Udalaren laguntza ere izan zuten, jaien inguruko hausnarketa-prozesu zabalagoa abiatu baitzuen.

Txostena: “Emakumeek Euskal Autonomia Erkidegoko tokiko jaietan parte hartzeko estrategiak" (PDF)  (Emakunde, 2021-03)