Dokumentuaren akzioak
Luzaideko Bolant egunean nesken parte hartzea zein izan behar den erabakitzeko galdeketa egingo da
Luzaide, Bolant eguna 2015, mutilak dantzan eta neskak bazterretik begira. Argazkia: Aritz Ibañez - Dantzan.eus CC BY-SA
"Neskek dantza taldean parte hartzearen alde zaude? Hala bada, nola jantzita?". Horrelako galderak erantzun beharko dituzte Luzaiden bolantetan nesken parte hartzea zein izan behar den adosteko egingo den herri galdeketan.
Orain arte emakumeek "Neskatoak" paperean zenbait dantzatzan bakarrik parte hartu dute Luzaideko bolant egunean. Martxa, bolant-dantza eta Lauetan Erdizkan parte hartzen dute eta kontra-dantzetan gizonezkoekin bikote osatuz, baina dantza-jauziak gizonezkoek bakarrik eman izan dituzte, azken urteotan gero eta ume gehiagok, baina mutilak badira soilik. Neskek dantza guztietan parte hartzeko aukera jarri da orain mahai-gainean, eta 2017ko bolant-egunera begira emakumeen dantzatzeko aukera hori zabalduko den ala ez erabaki nahi da 2016eko bolant-egunaren bezperetan.
Galderak eta iritziak
Luzaideko Bolanten batzordeak erabaki du galdeketa bidez jasotzea herritarren iritzia, horretan oinarrituta hurrengo urterako erabakia hartu ahal izateko. Baina ez galdetarekin bakarrik. Bai eta Ez erantzunetatik haratago, herritarren iritziak bildu nahi dituzte, eta horretarako gutunontzi bat jarriko dute. Martxoaren 24an, 25ean eta 26ean burutuko da galdeketa, eta bertan Luzaidarrei luzatuko zaizkien galderak hauek dira:
- Mutilek egiten duten bezala, neskek dantza taldean parte hartzearen alde zaude?
- Hala bada, nola jantzita?
- Zein pertsonaia ordezkatu beharko lukete?
Tradizioak egokitu beharra
Luzaideko Bolanten dantza taldean gero eta gehiago neskak dira, eta gero eta gutxiago mutilak. Urtean zehar, herritik kanpo emanaldiak dituztenean, neskek dantza guztiak ematen dituzte eta horrekin ez da arazorik. Kanpoan dantzatzen dutena herrian ez egin ahal izateak egoera bitxia sortu du Luzaiden. Mutil dantzarien eskasiak kezka eragiten du, eta ikusteke dago horrek nola eragin dezakeen erabakian.
"Tradizioak bizi ditugun garaiei egokitu behar direla" sinesten dute Luzaideko Bolanten batzordean, eta Baztango mutil-dantzetan izandako gertarakiak gogoan, Luzaideko galdeketa eta parekidetasunerako borondatearekin auzia beste modu batera bideratzeko asmoa erakutsi dute. Iurre Bidegain kazetari eta dantzari luzaidarrak eman ditu Luzaideko galdeketa honi buruzko xehetasunak Kazeta.eus agerkarian.
Luzaideko Bolant eguna 2016
Pazko asteburuan, martxoaren 27an ospatuko dute Luzaiden aurtengo Bolant eguna. Aurreko egunean, larunbat arratsez, ekingo diote ospakizunari kalejira eta dantzaldiekin baina iganderako antolatu dituzte ekintza esanguratsuenak. Honela, goizean goizeko gosaritik hasita herriko kaleetan jiran eta dantzan ibiliko dira bolantak bazko igandez. Hona egitaraua:
Martxoak 26, larunbata:
- 20:00etan: Kalejira herriko kaleetan.
- 21:00etan: Dantzak herriko plazan eta taloak.
Martxoak 27, igandea:
- 8:15etan: Askaria
- 9:30an: Pekotxeta eta Benta auzoetara bisita.
- 12:00etan: Dantza ikuskizuna Santiago Plazan.
- 17:00etan: Emanaldia Arretxe frontoian.
- 21:00etan: Afari herrikoia.
- 00:00etan: Dantzaldian "Holako" taldearekin.
Informazioa: Bolant eguna Luzaide (Luzaideko Bolantak)
Dokumentuaren akzioak
Erantzun
Kattalin Agerre
Urratsez urrats. Dantzaz dantza. Sasi guztien gainetik eta laino guztien azpitik. Kattaliñaño nauzu, Agerreko alaba. Ez nauzu gehiago Murde Beltzuntzen beldurrez.
Emakumeak dantzan: gertatzen ari da
Legazpi: ezpata-dantza (1915-2015)
Deba: San Roke dantzan (1967, 2013)
Durango: dantzari-dantza (2015)
Lasarte (2011), Arizkun (2011)
Villabuena (2013), Pasaia (2015)
Ermua (2015), Barakaldo (2015)
Zumarraga: ezpata-dantza (2015)
Antzuola: trokeo-dantzak (2015)
Goizaldi: Gipuzkoako dantzak (2016)
Luzaide: Bolant-dantzak (2016)
Ajangiz: dantzari izandakoei omenaldia (2016)
Nesken parte hartzea Santa Agedatan
Berriz: emakumeak dantzari-dantzan parte hartzeko (2016)
Antzuola: Mairuaren Alardeko trokeo-dantzak (2016)
Itziar: Gazteen aurreskua (2016)
Durangaldeko ezpata-dantzari eguna (2016)
Zaldibar: Dantzari-dantza (2017)
Iurreta: dantzari-dantza (2018)
Goizueta: zahagi-dantza (2019)
Beasain: umeen aurreskua (2019)
Berriz: dantzari-dantza (2019)
Markina: karmenetako aurreskua (2020)
Abaltzisketa: Txantxoak (2022)
Donibane Lohizune: Donibaneko aurreskua (2022)
Ordizia: Santanazaleen aurreskua (2022)
Otsagabia: Muskildako Amaren dantzak (2023)
Atzerrian:
Neska-mutil kurduak: gerra eta dantza
Genero rolak hankaz gora tangoan
Generoa dantzan: lehengo kontuak:
Emakume espainola: otzana eta xumea, baita dantzan ere
Jasotako azken erantzunak
- Dantzan on Baltasar emakumea izan zenekoa
- Aitor Sorazu on Baltasar emakumea izan zenekoa
- Dantzan on Dantzaren sektore profesionalean emakumeek gizonek baino aukera gutxiago dituzte
- Harkaitz Urreta on Alazne Sarrigoitia: "Ni dantzaria naiz, dantzari-dantza dakit eta zergatik ez dut ba dantzatuko?" 2019/07/17
- Dantzan on Eltziegoko dantzak neska-mutilek dantzatzen zituztenekoak 2017/10/20
- Dantzan on Galtza luzeak jazteagatik 10 pezetako isuna 2017/07/26
- Oier Araolaza on Gora egin du mutilek ez dantzatzeko presio sozialak? 2017/06/15
- Patxi Montero on Gora egin du mutilek ez dantzatzeko presio sozialak? 2017/06/15
- Oier Araolaza on Orain 75 urte, Orion, emakumeek dantzatu zuten aurreskua Kontxan lortutako garaipena ospatzeko 2017/09/11
- Dantzan on Orain 75 urte, Orion, emakumeek dantzatu zuten aurreskua Kontxan lortutako garaipena ospatzeko 2017/09/11
Baina hori esanda, uste dut euskal dantzaren munduan inor ez gaudela genero berdintasunari dagokionez lezioak emateko moduan. Talde gutxi batzuetan hasi dira gauzak aldatzen, baina oso berriki, eta oraintsu arte bereizketa eta bazterketa indarrean izan dugunok (alegia, guztiok) badugu nahikoa lan nork bere baratzean parekidetasuna eremu guztietan aplikatzen asmatzen. Inertzia gogorrak eta eskema mental hertsiak ditugu parean eta gurean.
Bigarrenarekin ados nago, lan handia dugu taldeetan, eta gizarteko gainerako alorretan. Baina horrek ez du esan nahi iritzirik ezin dugunik eman inguruan gertatzen diren aferetan.
"Baimenik eskatu gabe tradiziotan parte hartzen hasi dira eta gatazka sortu da" erran duzu. Batetik baimena eskatzearena ikaragarria iruditzen zait. Nori?
Bertzetik gatazka ez da sortzen emakumeak parte hartzean, gatazka AZALERATU egiten da. Gatazka hor zen eta bazterketa du izena. Baina, normalki izkutuan egoten da, erosotasunean izkutua.
Emaitzak jakin behar izan gabe ez da batere justua, galdeketa bat onartzean ezetza ere onartzen duzulakoz. Hori da arriskutsua, XXI. mendean.