Ezagutzaren bila

Jadanik aipatua dugu baina 1965ean Jerusalemgo Hebrear unibertsitateko dantza taldearekin topo egin genuenean, konturatu ginen bai haiek baina baita beste askok ere, hamaika herri kurrituak zituztela jatorrizko iturrien bila. Orduan, mugitu beharra zegoela erabaki genuen eta landa-lanerako plan bat prestatu nuen helburu horrekin.

Dantzaren ikerketari metodo zientifikoa erabiliz ekiteko premia sentitu dute Juan Antonio Urbeltzek eta Marian Arregik, egoera, hain zuzen guztiz alderantzizkoa baita. Gerraosteak kultura basamortua utzi du kalte-ordaintzat. Batetik, garaian gauzatzen ari den etnografiak ez dio erreparatuko tradiziozko dantzaren alorrari, edo egitekotan, funts handirik gabe izanen da. Bestetik, forman, azalekoa den horretan, bakarrik ardazten den paradigma indarrean da eta horren gabeziez konturatzen dira senar-emazteak.

Garaiko hainbat dantza-maisuk folkloreari buruzko ezagutza xelebrea zuten. Dena pasatzen zuten balletaren galbahetik, haien estatusa handiagotzeko bide egokia izan zitekeela iritzita. Guk beste molde batzuk jorratu genituen. Iragana ulertu nahi genuen orainaldian ekiteko. Dantzaren alorreko hainbat jende berehala konturatu zen zein zen gure norabidea eta gure hitzaldietara etortzen ziren oharrak hartu eta ihardesteko asmoz. Baina guk banan-banan kurrituak genituen herri guztiak eta amets bat genuen gauzatzeko.

Amets horrek hainbat ardatz izan zituen eta horietan garrantzitsuenetako bat, Nafarroa euskal kultura tradizionalaren erdigunean jartzearena.

Gerra aurreko jeltzaleen kultura politikak —ezpata-dantzariekin eta abar— Nafarroa joko-zelaitik kanpo utzi zuen. Gure lehentasuna hutsune hura betetzea izan zen, jardun-esparru bat sortzea. Hartara, gure erroak ahalik eta eremu zabalenera zabaldu nahi izateak ez zigun ahalbidetzen ikertzen genuen errepertorio bakoitzaren sakonenera heltzea. Helburua ez zen izan, adibidez, Baztango mutil-dantza guztiak ikastea, baina bai multzo esanguratsu bat menperatzea. Helburua ez zen izan bildu genituen hamarnaka ingurutxoak plazaratzea, Leitza eta Iribaskoarekin aski genuen gure emanaldietarako. Baina gure fokua dantza errepertorio jakin batzuetan jartzeak berak, ekarri zuen errepertorio horiekiko interes zabalagoa. Bidea zabaldu genuen eta halaber bide eman genien beste pertsona batzuei gu heltzen ez ginen esparruak haiek iker zitzaten.

1965, Donostia. Euskararen festa ospatzen da Easo Ederrean eta Berrizko dantzariak bertan dantzatzera gonbidatuak izan dira. Emanaldiaren ondotik, indarrak berriz biltzeko mokadu bat jatera gonbidatu dituzte Argiako dantzariek, Santiren baserrian. Goxoki pasa da hitzordua. Dantzen bilketa eta ikasketaren bide liluragarria nonbaitetik hasi behar eta, Berriz-en abiatuko dutela adostu dute.

• Hurrengo atala: 17- Otsue eta Aitite Gorritxategiren ikasle
• Aurreko atala: 15- Gisellek Kubara gonbidatu gintuenekoa
  

Argiaren itzala Argia dantzari taldearen lan-moduak eta ekarpenak ezagutzera emateko, Juan Antonio Urbeltzi egindako elkarrizketa sorta bat da.