Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak
Hemen zaude: Hasiera › Komunitatea › Argiaren Itzala › Bihotzarekin dantzatua

Dokumentuaren akzioak

Bihotzarekin dantzatua

Argiaren Itzala Argiaren Itzala
2023/03/09 07:00
Bihotzarekin dantzatua

Gipuzkoako ezpata-dantza, Zortziko ikuskizunean. Argazkia: Lamia

1987. Donostia. Argia dantzari taldeak Irradaka izeneko ikuskizuna estreinatu du, Szeged-eko bidaian ikasitakoek inspiraturik. Hamar urte dira haien azken ikuskizuna eszenaratu zutela. Orduan, Claude Iruretagoiena, Thierry Truffaut eta Pierre Gil-en dei bat jaso du Juan Antonio Urbeltzek —Kausalitatea deituko dio batenbatek horri—. Confolens-eko jaialdian Euskal Herria ordezkatuko duen ikuskizun erraldoia aurkeztu nahi dute lapurtarrek. Urbeltzek baiezkoa eman die: 200 dantzari eta 20 musikari beharko ditut!

Iruretagoiena, Truffaut eta Gil-ek Henri Coursaget Confolenseko jaialdiaren zuzendaria gonbidatu zuten Euskal Herrira eta Baionako estadioan egin zen dantzarien alarde batera eraman zuten. Ez zen hura Coursagetek bilatzen zuena. Nigana jo zuten ondotik eta Irradaka ikusi ote zuten galdetu nien. Bideoa erakutsi eta hunkiturik bukatu zuten ikustaldia. Confolens-eko jaialdian ‘estreinaldi mundiala’ izeneko programa bat zuten eta aurretik, Bulgariari buruzko bat egina zuten Varnako dantzariek. Ikusgarria izan omen zen. Nik esan nien euskal folklorean oinarritutako estreinaldi mundiala muntatu genezakeela. 
Irradakarako Goizaldirekin hasiak ginen elkarlanean eta beraz, Confolens-en erakutsi nahi genuenaren hazia ereinda zegoen, kontzeptuari eta logistikari zegokionez. Oraingoan, 40 laguneko bosna dantzari talde behar genituen, txapela bat bera ere eror ez zedin! Zazpi dantza talde bildu genituen azkenean: Argia, Goizaldi, Haritz, Antiguotarrak, Begiraleak, Oinak-Arin eta Primadera. Añorga eta Astigarragako dantzari txikiak eta baita Iturengo joaldunak ere. 
Ikuskizunaren hasiera eta amaiera pentsatu nituen lehenbizi, gainontzekoa berez etorriko zelakoan. Begiraleak taldeko Betti Beteluk fandango erraldoi eta koloretsu batekin bukatu nahi zuen ikuskizuna, baina ezetz erantzun nion. Dantzak liburua (1978) erakutsi nien. Jose Mari Alberrok esan zidan orduan: baina ikuskizun hau idatzia zenuen aurretik! Liburuan zen, esaterako, Besta-berriko ospakizuneko herensuge edo taraska. Ikuskizuna denak emanda hasiko zen: gora jaurtitako bonba batekin, bi zezensuzko, herensugea eta Gipuzkoako ezpata-dantzarekin. Bukatu berriz, apal-apal, Irradakarekin, Confolens-eko jendea Donostiakoa bezala hunki zedin. 

Irradaka- Argia
Argia dantzari taldea, Irradaka dantzatzen. Argazkia: Lamia

1988. Donostia. Bilerak eta errepikak bata bestearen ondotik. Hilabete gutxi batzutan atondu dute Zortziko deituko duten ikuskizuna. San Telmo museoan gertatzen dira entseguak. 1987ko abenduan hasi eta 1988ko abuzturako prest dira! Osagai berri andana dakartza Confolenseko bidairako antondutako muntaiak.

Denbora horretan artisauek material guztia prestatu behar izan zuten. Esaterako, Gipuzkoako ezpata-dantzarako atrezzo guztia berria zen: jantziak, maskarak, zezensuzkoak, herensugea… faltan genituen ezpatak ere ekarri genituen Toledotik. Nafarroa Behereko dantzetako kadrile berria ere —Argiaren kadrilea izenez ezaguna— orduan moldatu zuen Marianek. Dantza-luzea ere atondu genuen, kontrapasean ari zen frisoarekin, nolabaiteko aurresku gisa proposatua. Lapurdiko dantzen suite-a ere Confolens-erako prestatu genuen. Neskek arin-arina dantzatzen zuten Makilarienaren doinuarekin.
Ikuskizunaren pieza ezberdinek Marianekin elkarlanean hartu zuten haien tokia. Gure arteko eguneroko solasaldietan eman genion forma muntaiari, errepertorioari, musika gaiei… Marian oso behatzaile fina zen eta berehala harrapatu zituen Szeged-en ikusitako hainbat adibide eta trikimailu. Ondotik, naturalki isuri zituen ikuskizunaren sorkuntza prozesuan. Besteak beste, musikaren zuzendaritzaz arduratu zen Marian eta emaitza zoragarria izan zen.

DV_Argia-Confolens_1988
Confolens-eko emanaldiaren iragarpena, Diario Vasco egunkarian

1988. Confolens (Frantzia). Euskal Herriko espedizio erraldoia heldu da Charente-ko hirira. Ikuskizuna eman aitzin, prentsaren aurrera agertu dira arduradunak. Juan Antonio Urbeltzendako dantza ikusgarria bai, baina ekitaldi politikoa ere bada da eszenatoki gainean jokatuko dutena. 

Argiarekin dantzatu dugun aldi bakoitza izan da ekitaldi politiko bat. Atzerrira dantzara atera garen bakoitzean, mota guztietako hamaika istorio izan ditugu eta hamaika azalpen eman behar, euskaldunon herriaz. Confolens-eko prentsaurrekoan, garai zailak baitziren, Euskal Herriaren defentsa bat egin nuen. Prentsa horiak zernahi esan zezakeen gure herriari buruz, baina nik adierazi nuen beste edozein bezalako herri autonomoa ginela gu ere!

Baina dena ez da politika izanen…

Marian eta bion ezkontzaren 20. urteurrenarekin bat egin zuen Confolens-eko estreinaldiak. Lore sorta bat eta opil batzuk erostera joan nintzen goizean-goizik. Espedizioaren saldo handiena bezperan heldua zen eta arratsaldean errepika orokorra egin genuen. 

Charente-Libre-egunkaria_Zortziko_1988
Charente Libre egunkariaren azala, Zortzikoren estreinaldiaren biharamunean

1988. Donostia. Confolens-en Zortziko estreinatu eta itzuli da Argiak gidatutako espedizioa Euskal Herrira. Ikuskizunak utzi du zer esanik…

Juan José Lapitz kazetariak iruzkina egin zuen irratian, ikuskizuna hastearekin bat geratu zirela ahozabalik, eta bukatu zen arte ez zutela ahoa ixterik lortu. Jose Angel Irigarai ere pozarren zen, Confolensera uholdean joandako lapurtarrak ere xarmaturik geratu baitziren. Moiseyev-en ikuskizunekin parekatu zuen Irigaraik Zortziko, ‘Baina Moiseyev-ek askoz lurralde eta eremu zabalagoa du lanerako. Zuek gure lurralde txiki honetako elementuekin egin duzuena ikaragarria da’, esan zigun. Henri Coursaget jaialdiko zuzendari bera ere zoraturik geratu zen eta urte zenbait geroago beste bi aldiz etorri zein Euskal Herrira, Argiaren ikuskizunak ikustera.
Iñaki Zarraoa, Eusko Jaurlaritzako kultura sailburuordea ere harrituta geratu zen taldearen dantzakera eta eszena gaineko jarrerarekin. Zortziko ikuskizun amateurra izan zen eta beraz, bihotzarekin sortua eta dantzatua. Taldeari estatus berezi bat ematekotan izan ziren kulturako arduradunak. Euskal Ballet Nazionalaren kimua izan zitekeen hura, baina azkenik, asmoak ez zuen aurrera egin.

1988_Confolens-Zortziko-82
Argia, Haritz eta Harkaitz taldeetako dantzari eta musikariak, Confolens-en, 1988an

 

 

Argiaren itzala Argia dantzari taldearen lan-moduak eta ekarpenak ezagutzera emateko, Juan Antonio Urbeltzi egindako elkarrizketa sorta bat da. 

Dokumentuaren akzioak

Erantzun

Erantzuna emateko identifikatu egin behar zara, gure webgunean erabiltzaile bat sortuz.

Argiaren Itzala

Argiaren Itzala

Argia dantzari taldearen lan-moduak, ekarpenak eta berrikuntzak bildu eta modu egituratu eta didaktikoan zabaltzea du helburu proiektu honek.

Juan Antonio Urbeltzekin izandako zenbait elkarrizketa daude proiektu honen oinarrian. Argiaren ibilbidean kide izan dituen Xabier Urbeltz, Fernando Aristizabal, Jexux Larrea eta Iñaki Arregik parte hartu dute elkarrizketa hauetan, azken honek jarritako puntuei erantzunez. Transkripzio eta edizio lanak Aritz Ibañezek egin ditu, eta azken lan horietan Oier Araolazak ere parte hartu du.

Euskokultur Fundazioa, Ikerfolk eta Dantzan elkarteak ari dira elkarlanean Gipuzkoako Diputazioren Kultur sailaren babesa duen proiektu honetan.

1 - Argiaren itzala

2 - ...eta Argia egin zen

3 - Aire zahar huntan 

4 - Argia, Ez Dok Amaiuru dantzan

5 - Oteizaren postala

6 - Euskaldunon zerua

7 - Sinboloen interpretaziorako gidariak

8 - Flageldarren sarean

9 - Itakatik urrunduz hasi da bidaia

10 - Mundu ezezagunetarako bidaia

11 - Oro ez da urre

12 - Paparreko tintinlariak eta paperezko liliak

13 - Hungariar poeten kantuak primaderari

14 - Bihotzarekin dantzatua

15 - Gisellek Kubara gonbidatu gintuenekoa

16 - Ezagutzaren bila

17 - Otsue eta Aitite Gorritxategiren ikasle

18 - Lesakan topatu dute Gipuzkoako ezpata-zubia

19 - Aunitz Urtez!

20- Biba bobo!

21- Gaurko euskaldun gisa dantzatu nahi dugu

22- Ingurutxoen lurraldean

23- Landa lanetik sorkuntzara jauzi

 

 

 

Giouzkoako Diputazioa - Kultur departementua. Logoa