Garden ttun-ttuna dantzatzen egunez eta gauez. 2003. urtean berreskuratu zuten Garden ttun-ttuna, Josema Mendiolak irakatsita, eta harrez gero urtero dantzatzen da herriko jaietan. Festetako lehenbiziko egunean, prozesioan igotzen dira herritarrak eta agintariak dantzarien laguntzaz Zuberoa baselizara. Meza ondorenean, plazara jaitsi eta ttun-ttuna dantzatzen dute dantzariek. Aurten belaunaldi aldaketa izan da eta dantzari berriek dantzatu dute. Irudietan ikus dezakegunez gauez ere, modu espontaneoagoan, dantzatzen dute jaiei amaiera emateko. Irudiak: Garde. Garde, ttun-ttuna, 2018-08-23 eta 26.

Lekeitioko eguzki-dantzako eta kaxarrankako protagonistekin ageri zaizkigu ETB1eko Hauxa2 programan Ana Goitia eta Onintza Enbeita. Aurten, lehenengo aldiz, eguzki-dantzan emakumeak gonbidatu dituzte dantzara gizonezkoekin batera eta emakume batek kaxarranka eraman du, Ainhoa Lopez arraunlariak. Etorkizuna dantza taldeko Idoia eta Kattalinekin eta kaxarranka dantzatzen 15 urte daramatzan Asier Uskolarekin aritu dira hizketan Enbeita eta Goitia, herriko dantzez eta tradizioaren bilakaeraz aritu dira, besteak beste. Aurtengo San Juan eguneko eta San Pedro eguneko irudiak ere ageri zaizkigu bideoan. Irudiak: ETB1, Hauxa2. Lekeitio, eguzki-dantza eta kaxarranka.

Zumaiako Oikia auzoan, bi urtetik behin, San Bartolome jaietako larunbatean herriko mutil ezkongabeak oilasko biltzen irteten dira. Goizean goiz ekiten diote lanari trikitilarien eta txistulariaren laguntzaz, baserriz baserri eta etxez etxe aritzen dira oilaskoak biltzen eta atarietan zahagi-dantza dantzatzen dute. Azken dantza gaueko 00:00etan egiten dute herriko plazan. Berrogei bat baserri, herriko etxeak kontutan hartu gabe, bisitatzen dituzte egun osoan zehar. Egun, furgonetan egiten badute ere ibilbidea, 1990eko hamarkadara arte oinez ibiltzen ziren. Bi urtetik behin ateratzen, berriz, 1960ko hamarkadan hasi ziren; lehen San Bartolome hirugarrenean ateratzen ziren oilasko biltzaileak. Oilaskoak bildu ondoren, plazan oilasko jokoa ere egiten zuten, zuhaitz batetik bestera soka luzatu eta oilaskoa zintzilikatzen zuten. Oilasko biltzaileetako bat asto gainean ipini eta begiak itxita, igitaiarekin oilaskoari lepoa mozten saiatzen zen. Irudiak: Amaiur Aristi. Oikia, oilasko-biltzea, 2018-08-25.

Zarauzko Iñurritza auzoan aurreskua ateratzen dute San Pelaio egunean. Xabier Eizagirre auzo elkarteko kideak eta dantzariak azaldu digu, 1973an Esteban Garro auzoko haur eta gazteei dantza erakusten hasi zela. 1974an aurreskua atera zuten San Pelaio egunean eta ordutik urtero ateratzen dute. Orain dela hiru urte, berriz, neskak ere mutilekin batera sokan atera ziren. Noizbait dantzan ibili izan diren auzotarrek dantzatzen dute aurreskua, aurten inoiz baino lehenago hasi dira entseatzen, azken urteetan falta izan zaien seriotasun horri eutsi nahi diote. Aurrelari eta atzelari postuak aldatzen joaten dira dantzan zehar, horrela, lanak banatzen dituzte denen artean. Dantza zati hauekin osatu dute aurreskua:

• Desafioa
• Axeri-dantza
• Agurra
• Desafioa
• Zortzikoa
• Fandangoa
• Arin-arina
• Kalejira

Irudiak: Eire Vila. San Pelaio aurreskua, Zarautz, 2018-06-26.