Bai, hala da. Arrasaten ere soka-dantza + irradaka egin asmo dugu, ospakizunen amaieran, AED Euskara Elkarteak proposatuta (Topaguneatik jaso zuten proposamena). Geurean irradaka propioa moldatuko dugu, herrian oso errotuta dugun Txerri dantzaren doinua erabilita.

Oso erreportai polita, Eire. Eta ohikotik gaindi. Eskerrik asko. Lan ederra hartu duzu!!

Ni ere kokoteraino. Baina agintariei edo 'gizarteari' begira baino, hobe gure baitan arakatzea. Zenbat dantzari edo dantza taldek eskaintzen dute agurra ezkontza eta ospakizunetan, finantziaketa iturri bezala? Hori ere prostituzio merkea da. Seguru asko ezagutza faltagatik edo injenuoki kasu askotan. (Bide batez: Ze ohore merkea, erositako 'aurreskua')

Berdin, dantza talde batek onartzen duenean udalaren edo dagokion erakunde ezjakinaren exijentzia, bixita eta inaugurazioetan eskatu ahala agurra dantzatu beharra, dagokion dirulaguntza jasotzeko tratuaren baitan.

Dantzariek eta dantza alorreko agenteek planto egiten ez dugun bitartean, jarraituko du 'aurresku' lorontziak.

Zer egin dezakegun?

Hezi (ezagutu) eta zentzuz jokatu.

Agurra, bere testuinguruan!!

Lehenbizi, dantzari / dantza agenteok arduraz jokatu, eta hezitzaile izan: gure jarreraz, eta eskatzen duenari azaltzen hori ezetz, eta zergatik.

Ohore egiteko dantza erabili nahi bada (ohitura ederra, portzierto), proposatu soka-dantza (laburra edo...), ohore egin nahi dutenek sokan parte hartuta, ohore egin nahi zaienak sokara gonbidatuta, eta hainbat hobe ohore egin nahi duenak berak agurra dantzatzeko esfortzua hartuta (edo ezkongai batek besteari, edo...)

Tira, ez dakit honek balio izango lukeen eskailera mekaniko baten inauguraziorako...


Halere, nik arazoa testuinguru zabalago batetan kokatzen dut, oso oso zabalduta jarraitzen duen eredu batetan: Euskal dantza = alardeak + txapelketak + 'aurreskua'????? Bueno, hori ere badaukagu, eta GU gara, ez dira agintariak bakarrik (agintariak, gehienetan ez dira jakitun).

Eskerrik asko bideo honen aurkezpeneko lehenengo parrafoagatik.

Kezka bera azpimarratu zuen Jean Michel Guilcherrek Xabier Itzainak egin elkarrizketan:

"Nous, nous avons eu une déception immense à Hélette. La dernière fois que nous y sommes allés. Le travail était fini, nous y sommes retournés. Nous nous souvenions d’anciens qui dansaient le saut basque remarquablement. Mais là nous avons vu des jeunes qui eux avaient été formés à Bayonne, et qui dansaient les sauts basques. C’était consternant. Pour nous, qui pouvions comparer les deux générations, c’était désolant. Bon, oui, ils savaient faire les pas. Mais ce n’était même plus une danse. Nous nous ne pouvions pas appeler ça qualité de danse. Mais ça peut être provisoire, cet état-là. On peut s’acheminer vers quelque chose de mieux."

http://dantzan.eus/[…]/conversations-avec-jean-michel-guilcher

Sagasetari ere zentzu bereko aipamena entzun nion Iruñean emandako azken hitzaldian, Luzaideko dantza jauziei buruz.

Benetan interesgarria dokumentu hau. Oso kuriosoa azken urteotan berreskuratutako soka-dantzarekin, 2013ko erreportai honetan ikus daitekeen bezala:

http://dantzan.eus/[…]/ituren-besta-berri-2013-soka-dantza


1951ko honetan arreta piztu didaten adibide batzuk:

- Soka-dantza honek itxura popularragoa du, baita ganberroa eta kaotikoa ere hainbat momentutan. Dantzari 'txarrak' ere antzematen dira (herritarrak, entrenatu gabeak, ahal dutena egiten dutenak, baina festan parte hartzen).

- Mutil-dantza edo zortzikoaren partean, Baztango dantzakeraren pareko egiten dute. Gaur egun, ordea, denbora guztian besoak altxatuta. Zergatik hori? (zergatik gaur altxatuta, beste inon ez denean hala egiten?)

- Kuriosoa halako batetan zapiak banatzen ikusten den gizonezkoarena...

- Sokaren partean, antzeman daiteke sokaren hasieran doazen emakumeek gizonezkoen erritmo patroi bera markatzen dutela. Hau da, nolabait jartzearren, ra-ta-tan_ tan_ tan_ (Baztango zortzikoaren patroia). Gaur egun, ordea, emakumezkoek denbora guztian ra-ta-tan_, ra-ta-tan_...

- Soltean, agerikoa da dantzakeraren aldaketa. Gaur egun, eredu estandarra, eta denok berdin (ikasia). 1951koan, aniztasun handiagoa ikus daiteke, eta beste 'aire' bat. Beste detaile bat, gaur egun ilaran jarrita; 1951koan, aldiz, parez-pare binaka bai, baina bai korru ezberdinetan, bai bikoteka ere antolatuta.

2013ko erreportaian ere aipatzen dute egun berezietan ere egin ohi zela soka-dantza, eta adibidea aipatzen dute apaiz berriak lehenengo meza eman zuenekoa. Hauxe izango da egun hori, beharbada...

Zein eredu jarraitu? Beste ikerketa eta dokumentazio lanik gabe bada ere, 1951ko hau freskoagoa egin zait niri (bai gustagarriagoa ere).

Ona urteeria!!

Ze aforismo onak!! Antton Lukuren hitzaldiak beste ematen dute hausnartzeko. Gure hainbat dantza ohitura eta tradiziori ere aplikatzekoak.

Niri ere pentsatzeko eman zidan Antton Lukuren hitzaldiak.

Eta bai... dantza politika da, dudarik gabe!! Politika egiten dugu dantzan egiten dugunean, eta dantza moldeak gordetzen, erakusten eta transmititzen ditugunean.

Zure azken esaldiarekin geratuko naiz batez ere. Hots, dantzaren dimentsio politikoa aintzat hartu gabe, dantza “folklore” elementu hutsal bilakatzeko arriskua dugula. Ez al gaude hor juxtu bete-betean azken hamarkadotan??

Bai jauna!!

Izan ere, zorionez (onerako denean) edo zoritxarrez (txarrerako denean), dantza taldeak 'euskal dantza'ren eredutzat hartu ohi dira oraindik ere. Horrek erantzunkizun maila bat eskatu beharko luke.

Eta bai... dantza politika da!! Dantzaren bitartez, gordetzen eta transmititzen dugu eredu bat, balore batzuk.

Bide honetan jarrita, baina, generoarena ez da hausnartu beharreko aje bakarra, Xabier Etxabek 'Dantza eredu baten bila' artikuluan bikain azaldu zuen bezala:

http://dantzan.eus/[…]/dantza-talde-eredu-baten-bila

Bat nator erabat Aritzek eta Oierrek azaldutakoekin.

Anakronikoa egiten zait kasu batzutan (askotan) 'mutilen' eta 'nesken' dantzen artean egiten den genero banaketa. Nik ere uste dut DANTZA kasu askotan generoaren gainetik egon daitekeela. Hots, dantzariak behar dituela dantzak, ez 'neskak' edo 'mutilak'.

Perfektamente imajina dezaket generorik-gabeko-dantzariek (neskek eta mutilek) egindako ezpata-dantza bat, edo dantzari-dantza bat, edo uztai, makil, zinta dantza bat... eta abar luzea.

Bai erregelak edo soka-dantza bat ere, emakumezko eta gizonezkoak aldiberean soka bakarrean. Zergatik bikoiztu behar dira, hau gizonezkoen soka-dantza, hau emakumezkoena, eta biak igual, baina alderantzizkoak? Bata eguerdian eta bestea arratsaldean? Jokabide hori ez al da genero markari eustea, ezberdintasuna azpimarratzea? Eta zer, soka-dantzan aurresku gizonezko batek beste gizonezko bat atera nahi badu? Edo aurresku emakumezko batek beste emakume bat atera nahi badu?

Puf, puf... gizartea are gutxiago dagoela prestatuta halakoak onartzeko? Benetan uste duzue? Nik normaltasunez onartuko nuke, baina. Eta ni ere gizartea naiz. Aitzakia, gauzak daudenetan eusteko.

Norbait hasi beharko da, eta normaltasunez tratatu, normaltasuna transmititzeko.

Era berean, hainbat dantza taldek euren emanaldietan agertzen duten 'euskal dantza' eredua anakronikoa egiten zait, bai moduetan, bai dantzen genero banaketan (batez ere neskei utzitako dantza ñoño zozoetan). Kasu horietan, ni txikia nintzeneko eredu berdintsua ikusten jarraitzen dut. Gertatzen da ni txikia nintzenean oso balore zehatzak (eta forzatuak) inposatzen zituen diktadura baten pean bizi ginela. Beraz, konturatu gabe edo nahi gabe, kasu horietan zein eredu ari gara iraunarazten? Zergatik, eta burua pentsatzen eta ustezko tradizioak zalantzan jartzen ez hasteagatik.

Oker ulertutako genero bereizketa eredua itsu-itsuan dantza-plazara eramango bagenu, bikote dantzetan gizon-emakume onartu beharko genuke soilik (dantza lotuetan, ingurutxoetan, kontradantzetan, Larrain dantzan...). Absurdoa, ezta? Hori ez da gaur egungo errealitatea. Gaur egun plazan dantzan egin nahi duten dantzariak ditugu, eta dantzan egiten dute, banaka, taldeka, zein binaka. Behar denean rolak banatuta (nork agindu, nork jarraitu), baina generorik gabe.

Je! Bestela, plaza gehienak itxi beharko genituzke gizonezko faltagatik.

Azken ohar bat, bada ezpada: Ez dut esan nahi 'beti'. Esan nahi dut 'askotan'. Zenbait kasutan zentzuzkoa izan liteke bakarrik mutilek edo bakarrik neskek egindako dantza bat, testuinguru zehatz batetan. Gizonezko hutsez edo emakumezko hutsez egindako dantzek, edo dantza mistoek, 'izpiritu' edo 'giro' edo 'zera' ezberdina islatzen dute, eta niri ederra egiten zait oso.

Batak bestea kendu gabe, gauza bakoitza bere lekuan, biak iruditzen zaizkit baleko. Beti ere, pentsatuta, arrazoitua, eta eman nahi diogun efektu hori bilatzen dugulako, beste ereduaren balekotasuna zalantzan jarri gabe.