Zorionak Gaztediko gazteentzat, plazaratze dotorea!

Ze ederra den hauek bezalako irudiak ikustea. Jantziak, koreografiak, musika, orkestra eredua, dena dago txukun zaindua. Zer esanik ez gainera ikerketa lan hauek izan duten eragina, lekuan bertan eta gainontzeko taldeen errepertorioetan. Asko daukagu ikasteko, eta asko eskertzeko ere!

Virus ederrak sartuko dituzte batzuk bertan, tradizioaren mesede...

Konplexu arazoak ditu Euskal Herriak Maurice Ravelen pertsonarekin. Badirudi edozein modutan ere musikari euskalduna zela esan nahi dugula, Ziburun 3 urte pasa zituela aitzaki hartuta. Elhuyar hiztegi entziklopedikoan "euskal konpositore ziburutarra" jartzen du, eta orain Etorkizuna Kontzeptuak konpainiak ikuskizuna plazaratu. Ravelek Parisen ikasi zuen, eta bertan ikasitakoak ondorioztatu zituen egin zituen lan miragarri guztiak. Konparazio batera, Pamplona 2016 kanpaina kultural zapuztuak Pablo Sarasateren itxura iruindarra esplotatu zuela datorkit burura.

Kanpotik ikusia bada ere, bihotzez eskertzekoak dira horrelako ahaleginak. Beste askok bezala, Baztanen dantzetan emakumeen partehartzearekin duten arazoa behingoz eta osasunez gainditu dezatela espero dut. Ea honek laguntzen duen.

Kaixo Mikel. Uste dut gauzak nahastu dituzula. Aritzek oso artikulu interesgarria idatzi du, musika batean, doinu batean oinarritua dagoena alegia. Adibide gehiago ditugu doinu ezberdinekin: aurtengo Ezpalak jaialdia izan ere doinu baten inguruan egingo da (guk Sorgin-dantzakoa bezala ezagutzen duguna, baina Zuberoan, Biarnon, edota Norvegian ere erabiltzen dena), edo bestetik, beti txunditu nau Euskal Herriko dantza askotan "deia" bezala ezagutzen duguna funtsean doinu berdina dela, hau da, Sol Maior tonoan egiten den koda antzekoa (Bizkaiko dantzari-dantzan, Gipuzkoako brokel zikloan, Sakana aldeko soka-dantzetan, Baztango mutil-dantzetan, dantza-jauzietan edo Zuberoako dantzetan ere, besteak beste). Esan duzu Modorrorekin eztabaida hori dagoela, baina ez da horrela: Modorroren inguruan dagoen eztabaidak forma koreografikoa du oinarri: lehen herrikoek buelta batekin egiten zuten, dantza taldek batzuk mantendu duzuen bezala, eta 70ko hamarkadan Patxi Arrarasek koreografia aldatu zuen, bi bueltan jarriz (gauzak hasi eta bukatu egin behar direla azalduz edo). Esan bezala, Modorro dantzarekin dagoen eztabaida oso interesgarria izan arren, ez du zer ikustekorik hemen hizpide hartutako gaiarekin. Kasu, egia da Modorroren musika urteen baitan aldatua izan dela, baina beti izan da antzekoa, beraz ez dut uste horri buruz hitz egiten ariko zinenik. Hona hemen bertsio zahar bat: https://www.youtube.com/watch?v=ugkJ-Q4SHIQ

Ideia polita, egingo dugu ahal duguna. Bestetik, komentatu ez den arren, musikari orok buruan izan dezala pieza Re tonoan dagoela, eta ez normalean fanfarreek jotzen duten Do-n. Tira ba.

Bat gehiago zuekin, eta mila esker, bihotzez. Animo.

Eskerrik asko, Oier, azalpenarengatik!

Erritoaren teoria hori entzuna nuen ere, eta aldaketaren beste arrazoi handi bat izango zen ziurrenez.

Oso interesgarria da mugimendua azkarregia zela esatearena. Duela hamarkada batzuetako dantza taldeen Otsagabiako dantzetan ikusi dudanez, bi bueltekin egiteaz aparte buelten mugimendua oso oso motel egiten zuten (dantzaren gainontzeko dinamkika baino askoz ere motelago). Ez dut aurreko komentarioan jarri ez nekielako horren arrazoia, eta orain ulertu dut. Beraz, berriro ere, mila esker azalpen horregatik.

Bestetik, nik ere oso interesgarria ikusten dut dantza talde batzuk oraindik buelta bakarrarekin egitearena, eta espero dut hori ez galtzea bederen, zuk esan bezala, dantza beraren historia delako.

Eta dantza herrian bertan aldatzearena...nork daki. Arrarás iritsi zenean ere guztiz errotuta zegoen buelta bakarrarekin egitearena, ez? Oso zaila izan daiteke, noski, baina pentsa, buelta bakarrera itzuliko balira aldaketa honen zikloa osorik beteko zen, eta orduan bai konturatuko ginela etengabeko aldakortasun honetaz.

Egia da Arrarás-ek dantzan gauzak egin eta desegin behar zirela esaten zuela, baina hau esatean ez zen soilik koreografiaz ari, bai eta musikaren neurketaz ere. Antza, 8-16 konpasetako esaldiak derrigorrez egin behar zirela uste zuen, eta horrela nola bait musikan ere egite-desegite arau kuadrikulatu hori beteko zela. Honek zentzurik izan zitekeen, adibidez, Frantziako gorteetako Dantza Suite-etaz mintzatuko bagina (den-dena 8-16 konpasetan), baina Euskal Herrian hamaika kasu ditugu araua beti betetzen ez dela konprobatzeko (Jauziak, Erregelak, Soinu Zaharrak, Mutil Dantzak...).

Modorroaren kasuan, Arrarás iritsi arte Otsagabian buelta bakarrarekin egiten zen, eta ezkerrera (Oier-k esan bezala, oraindik talderen batek mantentzen duena). Honek, musikari begiratuz, dantza 12 konpasetako esaldietakoan (4+4+4) bihurtzen zuen. Gizonak botere konstituzional gehiegi zuela eta, bigarren buelta hori sartzea lortu zuen, eta honekin bai koreografian eta bai fraseo musikalean egite-desegite araua aplikatzea lortu zuen. Nik bigarren buelta beti eskuinera ikusi dut (Otsagabian horrela egiten dute ere), ez nuen bi bueltak ezkerrera egiteko modu horren berririk. Hala ere, uste dut hori egitea (eta barkatu) Arrarás-ek esandakoari kasu egitea dela berdin-berdin (gutxienez fraseo musikal kuadratuaren teoriari begira).

Katxutxa ere aldatzen saiatu zen, baina herrian gutxienez ez zuen lortu. Konturatzen bagara, Katxutxaren lehenengo esaldia (hasierako errepikapenak ez ditut kontuan hartzen) 8 konpasetakoa da (4+4), birritan egiten dena, baina bigarrena, ordea, 10 konpasetakoa (6+4), birritan ere egiten dena. Azken esaldi hau borobiltzeko lehenengo bi konpasak kendu zizkion (gaitaren notetan: re mi re mii mi), eta horrela dena 8 konpasetako esaldietakoa izango zen. Orain egiten ez den arren, badaude hau egiaztatzen duten irudiak, eta niri Iruñeko Gaiteroek garai batean dantza taldeei horrela jotzen zietela esan zidaten ere.

Arrarás-en kuadrikulazioaren inguruko obsesioaren beste adibide bat, besterik ez. Gainera, ez dugu ahaztu behar binarioaren perfekzio hau guztiz subjektiboa dela (Frantzian XIV. mendean sortutako "Ars Nova" estiloaren konposizio tekniketan neurketa perfektuena ternarioa zen, adibidez).

Hala ere, gaur egun Arrarás ez dago, eta gutxienez egiten duguna zergatik egiten dugun jakitea da garrantzitsuena. EDBk ateratako lehenengo dantza-diskoa 1981ean Iruñeko Fraile anai-gaiteroek grabatutako "Otsagiko Dantzak" izan zen (ez da bideoan entzuten den grabazioa, hoiek Lizarrakoak dira), eta Modorroa bi bueltekin egiteko moduan grabatu zuten. Agian hau izango da gaur egun talde gehienek horrela dantzatzearen arrazoia, ignorantziaren ordez. Nork daki, agian iritsiko da eguna noiz Otsagabian berriro buelta bakarrez egingo duten. Ordurarte, irudi goxo hauekin disfrutatzen jarraituko dugu, mila esker bideoarengatik!