Nork dantzatu zuen Joselitoren aurreskua?

Mari Karmen Zelaia markinarrak egin zuen Joselito aktorearen dantzari-doblearena La nueva vida de Pedrito Andía (1965) filmean. Joselitok, Pedrito handiaren paperean, aurreskua dantzatu behar zuen. Sokaren buru zela dantza gidatu eta ondoren Isabeli, gustuko neskari, agurra eskaini. Isabeli (Karim Mossberg aktore alemaniarrari) dantzatu ziona, ordea, Mari Karmen Zelaia izan zen. Joselitoren aurpegia aurrez aurre saltoen momentuan bakarrik ikus daiteke; gainerako dantza osoan bizkarrez dantzan ageri den dantzaria Zelaia da.

Alberto Lopez Echevarrietak 2021eko urtarrileko Bilbao aldizkarian argitaratu duen artikuluari esker izan dugu Joselitoren aurreskuko benetako protagonistaren berri.  Gaur egun Miamin bizi den Mari Karmen Zelaia elkarrizketatu du Alberto Lopez-ek eta Zelaiak azaldu dio orduan 13 urte zituela eta Santiago apaizak zuzentzen zuen Arretxinagako San Migel Dantza taldean aritzen zela dantzan. Suevia Films ekoiztetxeak kontratatu zituen erromeria irudikatzeko, eta, azkenean, Joselitoren papera hartu zuen. Ile luze luzea zuela dio orduan, eta ederki gogoratzen du motz-motz egin ziotela Joselitoren tankera emateko.

Eszena famatua da aurreskuarena, hain zuzen ere dantzan ari dela entzuten baitira Joselitoren hitz xelebreak, "Zu baino garaiagoa naiz, garaiagoa" (soy más alto que tú, soy más alto que tú"). Izan ere, filmearen argumentua Pedritok duen konplexuaren ingurukoa da. Bera baino garaiagoa den neskarekin maiteminduta, txikitxo konplexuak lotsagorritzen du protagonista. Filmea Rafael Sánchez Mazas-en nobelan oinarrituta zuzendu zuen Rafael Gil-ek.

Aurreskuan, Karim Mossberg aktore alemaniarraren alboetan Arrillaga Arretxinagako San Migel dantza taldeko bi dantzari ageri dira zerbitzari lanetan. Angel Kareaga eta Juan Jose Arrillaga dira Lea Artibaiko Hitzan jaso dutenez. Mari Karmen Zelaiak gogoratzen duenez Angel Kareaga jotalari bikaina zen.

Filma Gernika, Busturia, Lekeitio eta Bilbon grabatu zela ageri da kredituetan, baina erromeriako irudiak Markin-Xemeindik gertu dagoen Etxebarrikoak omen dira. Erromeria lehenengo Peñafloridatarrena eta ondoren Urkixo kondearen jabetzakoa izan zen Munibe Jauregiaren lurretan grabatu zen. Markinako txistulariek eta dantzariek hartu zuten parte grabazioan, eta erraldoiak ere agertzen dira.

Iturria:

• El aurresku de Joselito lo bailó una mujer (Bilbao, Alberto Lopez, 2021-01)
• Joselito ospetsuak aurreskua dantzatu zuen Muniben (Lea Artibaiko Hitza, Eider Mugartegi, 2021-02-09)