Dokumentuaren akzioak
Iruñeko Neska eta Mutil-nausiak
Arrotxapeko mutil-nausi bat, XX. mende hasieran
Azken asteotan Iruñeko auzoetako festak izan dira, txandaka, ia-ia San Ferminak heldu eta pixka bat lehexeagorarte. Duela zenbait urtetik hona Maiordomoen ohitura berreskuratu eta auzo horietako bakoitzean haien dantza egin ohi dute, garai batean bezala, festei hasiera emateko.
Txantreako jaien aitzin han eta hemen irakurri nuen maiordomoei maizter esaten zietela. Nondik heldu den ez dakit, baina akats larri samarra iruditu zitzaidan. Maizterrak etxe batean errentan bizi ziren pertsonak izaten ziren. Deus ez ikustekorik festak antolatzea xede zuten Maiordomo horiekin.
Akats hortaz ohartarazten saiatu nintzen, Maizter ez zela egokia, Maiordomo edo Danbolinausi erabili izan dela tradizionalki Nafarroan kargu hori izendatzeko, baina nago nire oihartzuna txiki samarra dela.
Igandean Arrotxapeko zubi ondoan karrikaratu genuen soka-dantzaren kari, Kike Diez de Ulzurrun kazetari eta itzultzaileak deitu ninduen (Euskalerria irratiaren hastapenetan Iruñerriko azken euskaldun-zaharrak elkarrizketatu izan zituen berak) eta esan zidan Iruñea eta Iruñerrian Mutil-nagusi (mutilnausi) edo Neska-nagusia (neskanausi) esaten zitzaiela gaztelerazko Mayordomoei.
Beraz hemendik aurrera badugu festei hasiera ematen dieten kargudun horiei izendatzeko modu egoki eta ederra: Neska-nausi eta Mutil-nausiak!
Dokumentuaren akzioak
Erantzun
Aritz Ibañez Lusarreta
Iruñea (1979)
Iruñeko Duguna dantza taldeko dantzaria 11 urte nituenez geroztik. Donostiako Argia taldean ere aritzen naiz dantzan. Eibarko Arrateko Amaren dantzarien kofradiako eta Andoaingo Santa Kruzeko ezpata-dantzarien kofradiako kide ere banaiz.
Jasotako azken erantzunak
- Aritz Ibañez Lusarreta on Euskararen zinta-dantza: euskal dantza, euskara eta komunitatea txirikordatuz
- Xabier Etxabe on Euskararen zinta-dantza: euskal dantza, euskara eta komunitatea txirikordatuz
- Aritz Ibañez Lusarreta on Zirtzilen liluraz, dantzarien funtzioaz
- Xabier Etxabe on Zirtzilen liluraz, dantzarien funtzioaz
- Anartz Ormaza Ugalde on Zirtzilen liluraz, dantzarien funtzioaz
- Aritz Ibañez Lusarreta on Zirtzilen liluraz, dantzarien funtzioaz
- Oier Araolaza on Zirtzilen liluraz, dantzarien funtzioaz
- Patxi Laborda on Nafar eta zuberotar dantzariak Bartzelonako 1929ko Nazioarteko Erakusketan
- Aritz Ibañez Lusarreta on Yanza yauci, zortzitan sinple eta burrunba dantza, 1920an Iruñean
- Ekaitz Santazilia on Yanza yauci, zortzitan sinple eta burrunba dantza, 1920an Iruñean
Oso egokia zuzenketa, Aritz! Mutilnausi eta Neskanausi ez nituen ezagutzen, eta oso politak dira, merezi du horiek indartzea. Mutil-buru edo Neska-buru entzunak nituen baita ere, baina Nafarroa Beherean edo Lapurdi aldean.
Mayordomo hori euskaraz esateko oso aukera politak daude egia esan. Danbolinausi izugarri gustatzen zait niri, eta mutil-ardo ere, kar, kar, kar. Iaz, Italian, Roca Grimaldan izan ginen, eta bertako inauterian ere baziren mutilnausi rola jokatzen zutenak, "Servitori", alegia, zerbitzariak deitzen zieten. Bolante jantzita doazen hauek dira: http://www.flickr.com/photos/kezka/6851130447/
Mila esker Oier! Danbolinausirekin batera, ahaztu zitzaidan Danbolinetxekoandre, Arizkun eta Erratzu aldean baliatzen zutena. Bertan 2 botilero (ardoa zaintzeko ardura zutenak) izaten ziren eta hortik agian zuk diozun mutil-ardo hori. :-)