Dokumentuaren akzioak
Herri kultura eta kalitatea
2009/04/28 12:35
Aurrekoan lanetik etxerako bueltan irratia piztu eta Euskalerria
irratian Nafarroaren eguneko inguruko albistea ematen ari ziren. Kultur
astea antolatu zutela festa egun horren karietara eta zer kultura
ekitaldi eginen zituzten azaldu zuen neska batek. Tartean kantaldia.
Kantaldi horretan denetarik: kalitate handiko abeslariak, Erramun
Martikorena kasu eta ez horren kalitate handikoak, talde herrikoiak,
alegia. Hura entzun eta galdera etorri zitzaidan burura: eta Erramun
Martikorena ez al da ba abeslari herrikoia?
Puntu honetara helduta aitortuko dut kaka-nahaste dezentekoa dudala nik zenbait kontzepturekin. Hasteko, zeri deitzen diogun "herrikoi", "popular", "herri-kultura"? Herri-kulturaz pixka bat irakurtzen hasi eta "herriak" -ez al gara denok herri?- egiten duen kultura aipatu egiten dute, akaso kultura elitistago batekin alderatuta.
Niri honetan guztian zerak pizten dit ardura, herrikoi izenondoa daraman edozein jarduera kalitate eskasarekin lotzea. Nire inguruan dezentetan entzun izan dut "guk modu herrikoiean egiten dugu dantza, abestu, musika tresna bat jo...", esan beharrean, "guk modu traketsean egiten dugu dantza, abestu, musika tresna bat jo..." Hori nola esanen dugu ba? Gisa horretako eufemismoekin gure jardunari ospea kentzen baino ez gara ari, nire ustez.
Puntu honetara helduta aitortuko dut kaka-nahaste dezentekoa dudala nik zenbait kontzepturekin. Hasteko, zeri deitzen diogun "herrikoi", "popular", "herri-kultura"? Herri-kulturaz pixka bat irakurtzen hasi eta "herriak" -ez al gara denok herri?- egiten duen kultura aipatu egiten dute, akaso kultura elitistago batekin alderatuta.
Niri honetan guztian zerak pizten dit ardura, herrikoi izenondoa daraman edozein jarduera kalitate eskasarekin lotzea. Nire inguruan dezentetan entzun izan dut "guk modu herrikoiean egiten dugu dantza, abestu, musika tresna bat jo...", esan beharrean, "guk modu traketsean egiten dugu dantza, abestu, musika tresna bat jo..." Hori nola esanen dugu ba? Gisa horretako eufemismoekin gure jardunari ospea kentzen baino ez gara ari, nire ustez.
Dokumentuaren akzioak
Erantzun
Aritz Ibañez Lusarreta
Iruñea (1979)
Iruñeko Duguna dantza taldeko dantzaria 11 urte nituenez geroztik. Donostiako Argia taldean ere aritzen naiz dantzan. Eibarko Arrateko Amaren dantzarien kofradiako eta Andoaingo Santa Kruzeko ezpata-dantzarien kofradiako kide ere banaiz.
Jasotako azken erantzunak
- Aritz Ibañez Lusarreta on Euskararen zinta-dantza: euskal dantza, euskara eta komunitatea txirikordatuz
- Xabier Etxabe on Euskararen zinta-dantza: euskal dantza, euskara eta komunitatea txirikordatuz
- Aritz Ibañez Lusarreta on Zirtzilen liluraz, dantzarien funtzioaz
- Xabier Etxabe on Zirtzilen liluraz, dantzarien funtzioaz
- Anartz Ormaza Ugalde on Zirtzilen liluraz, dantzarien funtzioaz
- Aritz Ibañez Lusarreta on Zirtzilen liluraz, dantzarien funtzioaz
- Oier Araolaza on Zirtzilen liluraz, dantzarien funtzioaz
- Patxi Laborda on Nafar eta zuberotar dantzariak Bartzelonako 1929ko Nazioarteko Erakusketan
- Aritz Ibañez Lusarreta on Yanza yauci, zortzitan sinple eta burrunba dantza, 1920an Iruñean
- Ekaitz Santazilia on Yanza yauci, zortzitan sinple eta burrunba dantza, 1920an Iruñean
Jimeno Juriok Folklorearen inguruan eta, orohar, herri kulturaren inguruan ondorengoa zioen:
"Por desgracia para nuestro nivel cultural, son muchos los que consideran el folklore como algo superficial y vano, sinónimo de bailes regionales, indumentarias o costumbres más o menos trasnochadas, que se mantienen como algo carente de sentido o como reclamo para el turismo (…)
El folklore es algo mucho más serio. Cuando es sincero y brota de la entraña del pueblo, cuando profundizamos en el por qué de ciertas manifestaciones populares y en sus antecedentes, en sus matices y en su significación, y en el área geográfica en la que se desenvuelven, los datos folklóricos nos descubren la psicología, la historia, el nivel cultural, el ser profundo de un grupo étnico y las influencias que ha sufrido en su historia. Entonces el folklore se convierte en mensaje vital, personal, transmitido por el lenguaje sin palabras de una danza, de un rito, de una práctica, de una música, y se hermana con una ciencia que se llama Etnología"
Neri, 'herrikoia' hitzak bizitasuna, kolorea, irria, parranda eta askatasuna hitzak dakarzkit burura. Bizitasuna, herriak egina izanik, bizi-bizia delakoz. Kolorea, botere klaseak nahi duen gizarte uniforme eta grisaren parean herria kolorez margotzeko daudelako ekimen herrikoiak. Irria eta parranda, herrikoia dena gehienetan ongi pasatzeko balio duelakoz, aisialdi homogeneoarekin hautsi eta kultura alternatiboa sortzen delakoz herri-mugimenduarekin, hau da, "popular" deritzotenarekin. Azkenik askatasuna, izan ere, herrikoia dena boteretik aldentzen da eta horrek herriari askatasuna ematen dio.
Zuk diozuna eta nik diodana ez dira kontrajarriak. Nik esaten dudana da askotan herrikoi hitza erabiltzen dela kutre edo kalitate-gabeko erabili beharko litzatekeen tokian, eta beraz, erabiliaren erabiliaz (askotan ez dagokion kontestuetan) herrikoi kontzeptuak kutsu peioratiboa hartzeko arriskua dagoela. Noski badaudela ospakizun herrikoiak alaiak, koloredunak, biziak, eta batzuetan kalitatezkoak... Batzuetan diot, baina gehienetan ez. Zergatik kontrajartzen da kalitatea eta herrikoitasuna?
Hori baino ez dut galdetzen.