Aurreskua Altzolako sanjoanetan

XX. mendeko 50eko hamarkadako argazki zahar batzuk topatu ditugu, Altzolako Bainuetxean egindako argazkiak dira. Sanjoanetako soka-dantzako irudiak direla dirudi, garai hartan San Joan Txiki egunez, ekainaren 25ean, aurreskua dantzatzen baitzen bainuetxeko atarian. Aurreskua eta atzeskua ageri dira dantzan. Hasierako soka gizonezkoek osatzen dute eta gero emakumeak gonbidatzen dituzte. Ondoren, denak nahasian soltea dantzatzen ageri dira.

Arantza Arrieta elgoibartarrak lagundu digu argazkietan ageri direnak identifikatzen, berak gogoratzen baitu urtero joaten zirela Altzolako festetara.
Bakarka dantzan ari diren bi gizonak, Karmelo Isasti eta Jose Luis Arozena dira, alkandora zuriz Isasti eta beltzez Arozena. Gainerako zenbait dantzari ere identifikatu ditugu, besteak beste, Sabin Lariz, Antonio Landa, Mª Tere Landa, Garbiñe Bioin, Jose Ramon Etxaniz, Mª Dolores Landa, Alfredo Garcia, Milagros Landa, Pako Oñederra, Mª Teresa Arozena eta Jose Lariz.

Argazki zaharrei tiraka garai hartako sanjoan jaiak nolakoak ziren galdetu nahi izan dugu. Altzolan jaiotako Karmele Etxabek kontatu digu indar handiko festak izaten zirela Altzolako sanjoanak. Hiru eguneko jaia izaten zen, ekainaren 23an hasi eta 25ean ematen zitzaien bukaera. Ekitaldi ugari antolatzen zituzten hiru egunetan, festa giroan ohi den moduan, dantzak ere bazuen bere lekua, erromeriak eta soka-dantza egiten zituzten. Inguruko herrietatik ere jende asko gerturatzen zen festetara, Elgoibartik eta Mendarotik batez ere.

San Joan bezperan, auzoko mutil gazteak basora joaten ziren zuhaitz bila, moztu eta plazara eramaten zuten. Iluntze aldera altxatzen zuten zuhaitza eta ibai erdian dagoen uhartetxoan, berriz, sua egiten zen. San Joan egunean, prozesioa izaten zen goizean, emakumeek lore sortak eramaten zituzten elizara bedeinkatzera. Meza ondoren, aizkolarien eta bertsolarien txanda izaten zen. Arratsaldean, berriz, pilota partidak eta hauek bukatzean jazz-bandarekin erromeria hasten zen ordu txikiak arte.

Azken egunean, San Joan txiki egunean, soka-muturra irteten omen zen lehenengo orduan. Egunean zehar auzotarren arteko hainbat jolas eta lehiaketa izaten ziren, tartean, txanalen arteko estropadak eta bizikleta karrerak zintekin. Eguerdian, Bainuetxe aurreko plazan elkartzen ziren auzotarrak eta soka-dantza dantzatzen zuten. Irudi hauek, soka-dantza hartakoak direla pentsatzen dugu. Festei bukaera, bezperakoaren pareko erromeriarekin ematen zitzaion. Urte askotan, Felix Aranzabal soinujolea, Angiozarko itsua  aritu omen zen erromeriak alaitzen Altzolako sanjoanetan.