Txapelketaren kontra

Aurretik Trikitixa elkartetik eskatu zidaten bezala, oraingoan Bertsozale elkartetik eskatu didate txapelketen kontrako nire argudioak aurkezteko. Bertsozale elkartearen ikerketa taldeak "Bertsolamintza" jardunaldiak antolatu ditu, eta "inertziak" detektatu eta eranzteko ahaleginak bildu ditu. Andoni Egaña, Amaia Vazquez, Eric Dicharry, Egoitz Aizpuru, Ibon Arrizabalaga, Jon Martin, Estitxu Eizagirre, Jon Ansa, Fredi Paia eta neu gonbidatu gaituzte, gure gogoetak landu eta konpartitzera.

Martxoaren 1ean Gasteizen egindako ekitaldian parte hartu nuen. Fredi Paiak bertsolaritzan txapelketek izan duten historia eta ibilbidea aztertu zituen, eta txapelketa eta epaitze sistemek bertsokeran duten ondorioak aztertu zituen. Benetan interesgarri gertatu zitzaidan, bai alor historikoa eta baita  gaur egun txapelketetan bertsolariek erabiltzen dituzten zenbait estrategiaren azalpena ere.

Nik txapelketak antolatzerakoan aurreikusten diren onurak zerrendatu ondoren, normalean aztertzen ez diren albo-kalteetan jarri nuen begirada. Teknika hobekuntza, motibazioa, oihartzun mediatikoa, tranpolin efektua eta alorrarentzat pizgarri funtzioak aipatzen dira maiz txapelketak babesteko, baina eragiten dituzten kalteetan jarri nuen arreta.

Txapelketaren disfuntzioak

Neure ustez txapelketa antolatze hutsak dagoeneko sistema desegoki baten onarpena dakar. Alegia, onartzen dugu artearen alorrean proposamen desberdinak jerarkikoki sailkatu eta ordenatu ditzakegula. Badagoela bertsotan edo dantzan egiteko modu bat "onena" dena, eta gero besteak ere onetik okerrenera ordenatu ditzakegula.

Txapelketaren arrakasta handiena gure kultura eta artearen errealitatea modu jerarkiko horretan antolatuta egon behar dela sinesteraztean datza. Hortik aurrera, onena, bigarrena edo hamalaugarrena zein den edo izan behar den, eta zeren arabera sailkatu behar ditugun eztabaidatzen galtzen gara, baina sistema onartuta eta barneratuta dugu, eta beraz, gerra galduta.

Ereduak sortzeko makinak

Behin sistema jerarkikoa barneratuta, txapelketak "ereduak sortzeko, hedatzeko eta ezartzeko makinak" direla  salatzen dut nire gogoetan. Txapelketak definitzen du zer den "ondo" dantzatzea edo bertsotan egitea, eta hortik aurrera, horixe bihurtzen da eredu sektore osoarentzat.

Eredu horiek hezur-muineraino ditugu barneratuta eta ez gara konsziente eredu horiek gure jarduera erabat baldintzatzen dutela. Horretaz ohartzea eta zepo horretatik askatzea aurrerapauso ikaragarria da.

Azken hitzaldiak Villabonan

Larunbatean, martxoaren 12an, goizeko 9:00etatik 14:00etara, Villabonako Gurea antzokian egingo ditugu azken aurkezpenak. Hizlari guztiak arituko garenez labur-labur arituko gara, eta ea horrela, elkarrizketarako astia hartzen dugu. Gasteizen behintzat mamitsua gertatu zen eta entzuleen galdera eta ekarpenek bertsolaritza alorrean gai hauek nola bizi diren ezagutzen hasteko aukera esakini zidaten.

Gasteizen erabili nuen prezi aurkezpena apur bat laburtu dut Villabonara. Hauxe da:


Bestalde, Bertsolamintza eta txapelketaren inguruko gogoeten inguruan beste zenbait material argitaratu dira asteotan:

• "Bertso txapelketari kritika. Sistema legitimatzen duen joko absurdoa?", Argia, Larrun gehigarria, Estitxu Eizagirren eskutik, 2011-02-27.

• Bertsolamintza: "Inertziak erantzi, garena jantzi".25 bat pertsona elkartu ziren Gasteizen, Bertsoa.com, 2011-03-03.

• "Bertsolari Txapelketari egindako kritiken aurrean, isiltasuna nagusi", Argia, 2011-03-08