Morris dantzariak eta euskal dantzak

Ez dut ezagutzen dantza munduan beren dantzen jatorriaz morris dantzariak baino jakinmin handiagorik duenik. XX. menderen hasieran morris dantzak ia erabat utzita zeuden Ingalaterran, baina Cecil Sharp eta beste ikertzaile batzuen ekarpenen ondoren beraiek "revival" bezala izendatzen duten berpizkunde prozesua eta loraldi izugarria burutu da. Gaur egun, morris dantza taldeak Ingalaterra osoan errotuta daude, baina AEBtan, Kanadan eta Australian ere ehunka morris dantzari eta talde daude. Eta azken hauetan gainera Unibertsitatean ikertzaile dabiltza zenbait, beraz, beste inon aurkitzerik ez dagoen publikazio, mintegi eta informazio truke dinamika aberatsa dute morrisek. Horien bizkarhezurretako bat The Morris Dancing Discussion List (MDDL) da, morris dantzen inguruan hitzegiteko posta zerrenda. Aste honetan Euskal Dantzen eta morris dantzen arteko loturaz galdetu du norbaitek. Euskal dantzetaz hasi dira hizketan, eta ezin aguantatu ezer esan gabe. Hitzegin badut hitzegin dut. Erotuta dauzkat orain, galderak eta hipotesiak eginez, nik erantzun ditzadan.

Kontua zera da, morris dantzen ezaugarri asko, euskal dantzen berberak direla: 6-8 dantzaritako taldeak, bi hilaratan antolatuak, txuriz jantzita, txintxarriak belaun azpian, koloretako bandak eta apaingarriak paparrean, ezpatak eta makilak elkar joz egiten dute dantza... Argazkiak ikusten hasi eta familia bereko emaitza desberdinak dirudite. Horretaz aspaldian konturatu ziren XX. mende hasierako folkloristak, eta ez alperrik euskal dantzei buruz idatzi zuten Violet Alford eta beste zenbait ikertzailek.

Baina begirada irekiz gero Europako lurralde askotan aurki daitezke antzeko dantzak. Espainian makina bat dira. Aragoan, Gaztelan, Extremaduran... Kataluniako Bal de Bastons, Rumanian, Austrian, Alemanian... Baina XX. mendeko folklorizazioak estalita utzi ditu askotan dantza horiek eta horien ordez sartutako beste batzuk (jotak, kontradantzak e.a. ) eta erritorako eta kalerako jantziak nahasiz egin diren jantzitegiekin tradizio horien erreferentziak ezkutuan geratu dira. Baina hor daude, eta begibistan begirada piskat behartuz gero.

Kontua da XX. mende hasierako lehen ikertzaileen ekarpenez gero euskal dantzak beti izan direla ingelesentzat erreferente, lotura, eta beren buruaren jatorria ezagutzeko ezinbesteko urrats. Ez ziren alperrik 1920ko hamarkadan Berrizko dantzariak Londresen dantzan izan.

Morris dantzariek galdera asko egiten dizkiete beren buruari. Zergatik dute izena morris beren dantzek? Mairuen erreferentzia ote da? Nola liteke hori? HOrren erantzuna ere Iberiar penintsulan aurkituko dutela espero dute.

Guzti honen inguruan hipotesi iraultzailea dauka Juan Antonio Urbeltzek, baina momentuz bere lanak euskaraz eta gazteleraz argitaratu direnez morrisek ezin izan dute horren berri izan. Bitartean hemen nabil ni galderak erantzun eta erantzun morrisen posta zerrendan. Nire ingeles makarronikoarekin!