Poxpoliña donostiarra. Dokumentu zahar batzuk

Ramon Laborda eta Poxpoliñak izenburuko artikuluan 23. oharrean aipatu nuen Nemesio Arizmendi Urkola Atarrene (Donostia, 1887-Bidarte, 1939) idazleak abesti bat edo beste euskaratu zuela mugimendu honetarako. Orain txiripak, Manuel Arizmendi Urkola (Donostia, 1880-1946), haren anaiaren dokumentu zahar batzuk ekarri dizkit eskura, alderdi bat edo beste areago argituko digutena. Txiripa horrek Jose Manuel Bujanda du izen, Manuel zenaren biloba.

Manuel Arizmendi, Donostiako Alde zaharrean jaioa, Plaza Berrian, gurasoen etxera neskame etorritako Oiartzungo Ramona Etxenagusiarekin ezkondu zen. Bion artean sortutako familia Añorga auzoan kokatu zen Manuelek Cementos Rezola enpresako atezain postua lortu zuelako. Hantxe zuen lana eta enpresak jartzen zion etxea ere. Añorgan txistuzaletasun handia zegoen, txistulari talde ona ere bai eta bertan jotzen zuen Manuelek. Hark hil ondoren utzitakoen artean, maleta txukun bat zegoen eta bertan partiturak eta paper asko. Haiek arakatuta ikusten da Manuel txistulari txukuna zela, errepertorio ugaria eta maila onekoa erabiltzen zuela, Isidro Ansorenarekin harreman handia izan zuela (badira euren artean trukatutako dokumentuak eta partiturak) eta, Nemesio anaia bezala, Poxpoliña donostiarra mugimenduaren laguntzailea zela.

Dokumentu horietako batzuk ekarri nahi izan ditut hona, pertsona haien lan egiteko moduak ikusarazten dituztelako. Artikuluan lehenago esan bezala, Émile Jaques-Dalcrozeren abesti askotxo hartu zituzten Joan Llongueras ikaslearen argitalpenetatik. Saguek erdi jandako orrialdeetan ikus dezakegu, abestien hitzak euskaratu ondoren (orrietan euskarazko erreferentziak aipatzen baitira) haien liburuetan proposatutako koreografiak ere nola kopiatu zituzten. Eta prentsara bidalitako abesti horietako batzuk ere Manuelek zein ongi gorde zituen.

Konparaketa aise egin ahal egiteko, Joan Llonguerasek 1912.ean egindako Dalcrozeren edizioaren kanta eta koreografia ohar batzuk jarriko ditugu hemen.

• Manuel Arizmendiren esku idatzietatik:

• Observaciones generales. (pdf)
• Kiri kiri. Coreografía. (pdf)
• La casa chiquitita. Coreografía. (pdf)
• La ronda de la faldita. (pdf)

•  Dalcroze/Llonguerasen liburutik adibide batzuk: Kiri kika (Kiri kiriken), La casa chiquitita (Etxe pospola) eta La ronda de la faldita (Gona gorritxu).

Manuel Arizmendiren partituren funts bat ere badago Eresbil, Musikaren euskal artxiboan.

Oharra: Ramon Laborda eta Poxpoliñak artikuluaren 6. eranskina da honako hau.