Ituren, Aurtitz eta Zubietako iñauteriak

Joaren hotsek markatzen dute denbora Ituren, Aurtitz eta Zubietan. Joare hotsak dira udaberriaren iragarle. Urtarrileko azken igandearen osteko astelehen eta asteartean jartzen dituzte joare, ttunturro eta isipuak urtez urte. Iñauteri goiztiarrenak ditugu eta egunik garrantzitsuenak astelehen eta asteartea badira ere, Malerrekako bailaran ostegunez hasten dituzte iñauteri jaiak.

Aurtengoan, iñauteri hauek bertatik bertara ezagutzeko asmoz hurbildu nintzen bertara. Joaldunen irudi eta joareen hotsak erakarrita joan nintzen eta hortaz gain, usadio baten lekukotasuna jasotzeko asmoarekin.

Aurtitztarrek duten herri izaera horretan nabari da, modu berezian bizi dituztela iñauteriak eta haiek esaten duten bezala, urte osoa pasatzen dute Iñauteri garaiaren zai. Aurten 18 joaldun atera dira desfilean eta herrian aurretik egiten den puska biltzean ere gaztetxo eta haurrek ere partehartzen dute. Txikitatik hasten dira partehartzen haurrak eta ondoren denborarekin puskak biltzeaz gain, desfilean ere ateratzen dira.

Iñoiz ikusi gabe nituen, Ituren, Aurtitz eta Zubietako joaldunak eta orain bertan izan ondoren, bizipen eta errealitate ezberdin bat jasotzeko aukera izan dut. Orain baieztatu dezaket, leku batekoa propio den elementu bat tokiz mugitzen denean, zaila dela harekin jatorrizko esentzia eramatea. Gainera Aurtitzen adierazi zidaten, Euskal Herrian barna talde ezberdinak badirela baina ez dutela iñoiz behar bezala egingo, erro ezberdina dutelako.  

Joaldunak dira iñauterietako elementurik ezagunena eta erakargarriena, baina ez bakarra. Hartzak eta hartz zaintzaileak ere badute beren egitekoa. Baina bada beste elementu bat, iñauteri hauek berezi egiten dituztenak: Mozorroak. 

Mozorroek ez dute koreografia beharrik, ez dute iñor eta ezer errespetatzen; araurik gabeko espazio batean murgiltzen dira. Aurpegiak estalita, mugak guztiak hautsi eta kalea bereganatzen dute, modu horretan ikuslea bere erosotasunetik ateratzea da helburua.

Mozorroen inguruan zalaparta ziurra da. Motozerrak, goldeak, animali hilak, animali hilen garezurrak…eta eskura etorritako beste edozer zilegi izaten da, mozorroen erreinuak ez baitu legerik.

Egia esan mozorroek errespetua ematen dute, eta festan murgiltzeko norbere burua ere eurenean ipini behar da. Horrela saiatu nintzelako edo, badut anekdotatxo bat. Herriko bi mozorro txiki, argazkiak tarteko lagun egin nituen eta animali baten garezurra oparitu zidaten. Eta nola ez, irudi bukoliko hark eragindako xamurtasuna tarteko, etxera ekarri nuen!!

Baina ez zen etxera ekarri nuen gauza bakarra izan. Iñauteri berezi hau bertatik bertara ezagutzeko tenoreaz bueltatu naiz eta hurrengo urtean berriro  bueltatzeko gogoz baita.

Azkenik ez nuke nire ekarpen txiki hau eskerrak eman gabe bukatu nahi. Esker mila Aurtitzeko joaldunei, beraien festa gertutik ezagutzeko aukera emateagatik eta bereziki Ibai Berregiri bere prestutasuna erakustearren.

• Ituren, Aurtitz eta Zubietako joaldunak 2016 [argazkiak]