Txokolatez XIPRIstindutako inauteriak

Gaur mozorroa jantziko dut idatzi hau egiteko. Ohiko rola utzi eta kanpoan behatu eta bizitakoak kontatzetik, neure herrikoak kontatzeko mutazioa egiten saiatuko naiz.

Aurtengoa berezia izan da; orain bost urte ekin baikenion proiektu honi. Oñatin, luzarotik dator inauterietan herritarrekin batera, Euskal Herriko toki ezberdinak lekukotzeko ohitura. Halere, inauteri ezberdinak lekukotzen genituenean ez genuen behar bezala egiten eta horren harira “gure inauteri propioak”izatearen galderaren baitan 2012. urtean hausnarketa prozesu bati ekin genion.

Lehen urratsa aurrekarien inguruko ikerketa bat egitea izan zen. Aditu eta informazio iturri ezberdinak kontrastatu ondoren, ez zen ezer aipagarririk aurkitu.

Gauzak horrela,  inauteriek propio daukaten libertatea baliatuz, Oñatiko inauteriei forma ematen hasi ginen.

Inauteriak garatzeko bi ikuspegi landu genituen. Batetik, inauteri hitzak etimologikoki duen esanahian oinarrituta eta bestetik, herri nortasuna oinarri hartuta.

Inauteri hitzaren esanahian oinarrituta, urtez urte, gero eta ezagunagoa bilakatzen ari den Hartza aipatu behar da. Bere haitzuloko ezkutalekua utzi eta udaberriaren etorrera iragartzeko kalera jeisten dena. Baina bada, udaberriaren etorrerarekin eta landa lurrekin erlazionatutako sinbologia ere; laia erraldoi batzuk erabiltzen dira, lurra goldatzearen sinbologia adierazteko.

Hortaz gain, abiapuntu bezala inauteriek komunean dituzten arketipoak erabili dira. Horren adibidea dugu esaterako, dantzarien jantzia. Oinarri txuri baten gainean kolore bizien bidez kontrastea egiten duen pontxoa daramana, identitatea ezkutatzen laguntzen duen zapia eta txapela, zarata eragingo duten zintzarriek osatzen dutena.

Bestetik, herri nortasunaren ikuspegiari dagokionean; Oñati, XIX.mendera arte Gebaratar kondearen esku egon zen, horrek berarekin dakarren errepresioarekin. Horren baitan, konde eta kondesa pertsonai komikoak eta hauen borreroak gorpuztu genituen. 

Protagonismo berezia dute gainera dantzariekin batera, hauek jendartea irudikatuz. Hauez gain, pertsonaia kuadrila zabala batzen da egun honetan: ezkongaiak, gotzaina, monagiloa, mikeletea, gauzaina eta alkatea besteak beste. Hauek guztiak, herriaren nortasunera egokitzeko, herriaren testuinguruan oinarritutako antzezpen edo interbentzioak egiten dituzte.

Aurten izan da berrikuntzarik. Lehenengoz herria txokolatez zipriztindu duten txokolateroak izan ditugu gure artean. Oñati, txokolate tradizioko herri bat izan da, garai batean, zazpi lantegi izateraino. Beraz, aitzakia hori erabilita ofizio hori modu komikoan inauterietara gerturatzea izan da asmoa.

Aldiz, egun horretan batzen garen gehienok dantza eginez ondo pasatzeko elkartzen gara. Gaur egun, geuk koreografiatu ditugun 2 makil-dantza, 2 polka, 2 kalejira eta kondeek egiten duten kondeen balsa ditugu.  

Ez da dantzarik musikarik gabe. Musikari dagokionean doinu propioak izatea zen helburua eta dantzok musikatzeko konposatzaile ezberdinen obrak egokitu ditugu. Hala nola, Antonino eta Inazio Ibarrondo zein Harkaitz Allurrenak.

Amaitzeko, esan dudan guztiari gehitu nahi nioke proiektu hau jaio zenetik partehartzailea, irekia eta beharren arabera egokitua izateko sortu zela. Gainera uste dut, bidea egoki egiten goazela eta bidelagunei esker jarraikortasuna ere bermatua dagoela.

Aupa Oñati eta Aupa Inauteriak!

• Oñati 2017 inauteriak [argazkiak]