lizarra etiketa duten bideoak

Lizarrako jaietan musika eta dantza (2023)

Lizarrako jaiak abuztuko lehen igandearen aurreko ostiralean hasten dira, Erraldoien Ostirala deitzen zaion egunarekin (2023an, hilaren 4an). Bertan, pertsonaia horien kalejiraz gain, F. Beruete dantzari ohien elkarteko kideek, herriko beste dantza talde batzuekin batera, larrain-dantza (baile de la era) egiten dute lehen aldiz. Hori, San Andres eta Puyko Ama Birjinaren izenpean, gure geografiako beste herri askotan bezala, hainbat jatorri eta historia eta testuinguru soziokulturaleko ekitaldiak biltzen dituen ospakizunaren hasiera izaten da.

Prozesio erlijiosoekin edo desfile zibilekin bat eginez, entzierroak eta zezen-ospakizunak, musika-emanaldiak, zezensuzkoa, bajadikak, La Bota eta San Andres peñen kale-animazioa, postu ibiltariak, ferietako barrakak... aurki ditzakegu. Eta, egitarauak markatzen duen bezala, dantza tradizionalak; une eta espazio askotan duten pisu espezifikoagatik nabarmentzen direnak.

Erreferenteak dira herritarren parte-hartze aktiboari begira: kaleetan eta plazetan, ekitaldi erlijioso eta zibiletarako irteera ofizialetan; dantzaldietan, Lizarrako Aita H. Olazaranen txistularien taldearen girotzean; askotariko koreografien irakaskuntzan adituak diren pertsonen play back-ean; edo dantza-plazan, Patxi Perez eta Konpania ezagunarekin, besteak beste. Egun batzuetan kantari, dantzari eta musikari usaina arnasten da, azkenaren biharamunean hurrengo urtera arte besterik ez balego bezala.

Hala ere, bideo honek ez du festen amalgama osoa jasotzen, ezta dantzari buruzko guztia ere. Koreografia-mailan, egun zehatzetan eta herritarren artean berezkotzat eta sustraitutzat jotzen den horretan zentratzen da.

Hilaren 5ean, Udalbatza (Excelentísimo Ayuntamiento en Cuerpo de Comunidad) eta bere Segizio ofiziala Puyko Andre Mariaren basilikan abestutako Meza Nagusian izan ziren. Arratsaldean, San Pedro de la Rua elizara joan zen Bezperetako Ospakizunetara. Batean zein bestean, Erraldoi eta Buruhandien konpartsak, gaita jotzaileen bandek, Udalbatzak, Lizarrako Musika Bandak eta abarrek osatu zuten segizioa; ; dantza taldeak goizean bakarrik.

Hurrengo egunean, igandean, Prozesio Nagusiak (Magna Procesión) kale nagusiak zeharkatu zituen. Ez zen erraldoirik falta, caballicos chepes (zaldikoak), buruhandiak, errondailak, txistulari banda, Banda Gaiteros de Estella-Lizarrako Gaiteroekin, Puyko Ama Birjinaren eta San Andresen irudiak, segizio erlijiosoak, Udalbatza bere mazolari, klarin eta tinbalekin, eta festarekin lotutako beste parte-hartzaile batzuk.

Gaita-jotzaileen bandak funtsezkoak dira ekitaldi hauetan eta, batez ere, dantzetan. Lehendik zeudenak eta parte hartu zutenak honako hauek izan ziren: Ruiz-Echeverria gaitariak, Gaita eta Danborreko Gelako gaitariak, Deierri Akademiako gaitariak, Iturrieta gaiteroak eta Hermanos Montero gaiteroak. Prozesio nagusian eta udalbatzaren ibilbideetan parte hartu zuten dantza taldeak hauek izan ziren: Virgen del Puy y San Andrés, Larraiza Dantzari Taldea eta Ibai Ega Dantza Taldea.

Bideoan, modu laburtuan, alderdi koreografiko horren errepasoa egiten da, momentua testuingurutik kanpo ez uzteko ahaleginean. Bertan, Kalejiras estelleses (Lizarrako kalejirak) ikusten dira, hala nola, San Andres martxa, balsa edo jota vieja (jota zaharra) joan-etorrietan. Amaitzeko, larrain-dantza egiten da Foruen plazan, abuztuaren 5eko, 6ko eta 7ko goizaldeetan.

Larrain-dantzaren atalak edo dantzak:
1. Pasacalles (Kalejira)
2. Cadena (Katea)
3. Fandango
4. Vals (Balsa)
5. Jota vieja (Jota zaharra)
6. Boleras (Bolerak)
7. Corrida