Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak
Hemen zaude: Hasiera Albisteak Filipe Oihanburu euskal dantzari eta koreografoa hil da

Dokumentuaren akzioak

Filipe Oihanburu euskal dantzari eta koreografoa hil da

2023/12/20 22:50
Filipe Oihanburu euskal dantzari eta koreografoa hil da

Filipe Oihanburu. Argazkia: Felipe Loiola - Dantzan CC by-sa

Dantzaria, koreografoa, abesbatzako zuzendaria, idazlea… 102 urterekin zendu da Filipe Oihanburu (Argeles-Gazost-Miarritze, 1921-2023) Miarritzeko bere etxean. Hain zuzen Miarritzeko Urrezko Domina jasoa zuen euskal dantzan eta musikan egindako lan guztiagatik. Segundo de Olaetarekin abiatu zen euskal dantzan. 1945etik 1953ra Oldarra taldean zuzendari artistiko izan zen eta 1953tik aurrera, 30 urtez, Etorki kantu eta dantza talde erdi-profesionalaren zuzendaria. Mundu osoan zehar ibili da dantzan euskal dantza nazioartean erakusten; hogeita hamar herrialdetik gora bisitatu ditu bere dantza taldeekin. Euskal dantzak munduari ezagutaraztea izan du helburu, eta profesionalki aritu da euskal dantzetan oinarritutako ikuskizunak atzerrian aurkezten. 

Filipe Oihanburu, Yurre eta Urrutikoetxea Loirako gazteluan dantzan.
Filipe Oihanburu, Yurre eta Urrutikoetxea Loirako gazteluan dantzan.

Olaeta, Oldarra, Etorki

Haurtzaroa Montevideon eta Parisen igaro zuen, baina udako oporrak Hendaian pasa ohi zituen familiarekin; 1939an Biarritzera joan ziren bizitzera, aita jubilatuta, haren etxera itzuli ziren. Garai hartan, hainbat euskal iheslari ezagutu zituen, eta harreman haien ondorioz abertzale bihurtu zen, baita euskara ikasten hasi ere. 1937an eta 1939an Eresoinkaren bi emanaldi ikusi zituen; Eusko Jaurlaritza erbesteratuaren ikusgarri hura bere bizitza artistikoan abiapuntu izan zela esan ohi du.

 

Filipe Oihanburu trikitia jotzen, Arostegi eta Maite Oihanbururekin batera.
Filipe Oihanburu trikitia jotzen, Arostegi eta Maite Oihanbururekin batera.

 

Bigarren Mundu Gerra hasi zenean, Eresoinka eta Segundo de Olaetak zuzentzen zuen Elai-Alai dantza taldeak desegin egin ziren. 1941ean Olaetak beste dantza talde bat sortu zuen Biarritzen seme-alabekin, errefusatu batzuekin eta herriko hainbat gazterekin. Oihanburu akordeoilari hasi zen taldean, eta gero dantzari aritu zen. 1944an, berriz, taldearen zuzendari artistiko lanak hartu zituen.

Etorki taldearen dantza errepetizioa Launey-ko gazteluan (Loira eskualdea). Filipe Oihanburu gidari. Barran, J.-L. Aranguren, Daniel Darrouzes eta Fito Ziordia

Etorki taldearen dantza errepetizioa Launey-ko gazteluan (Loira eskualdea). Filipe Oihanburu gidari. Barran, J.-L. Aranguren, Daniel Darrouzes eta Fito Ziordia.

1945ean Olaeta balletari izena aldatzea erabaki eta Oldarra izena hartu zuen, eta Oihanburu aritu zen zuzendari. Munduko hainbat txokotan ibili ziren dantzan; besteak beste, Bordele, Paris, Hego Euskal Herria, Madril, Belgika, Danimarka, Suedia edota Venezian. Desadostasun politikoak zirela eta taldea zatitu egin zen, eta Oihanburuk utzi egin zuen 1953an.
Filipe Oihanbururi buruz France 3 Aquitaine telebista katako Txirrita programan, 2013-01-13.

Oihanbururekin batera alde egin zuten dantzari erdiek eta segituan Etorki taldea sortu zuen, 30 urteko ibilaldi oparoa izango zuen euskal dantzan eta balletean oinarritutako ikuskizunekin. Londres, Belgika, Alemania, Venezuela, Tunisia, Turkia, Grezia edota Sobietar Batasuneko oholtzak zapaldu zituzten.
Filipe Oihanburu
Filipe Oihanburu Eibarko Untzaga plazan, 2009-05-05. Argazkia: Oier Araolaza - Dantzan CC-BY-SA

Zaila izan zen, ordea, dantza talde profesional hura mantentzea, eta zenbait momentu gogor igaro zituzten, zorrez estalirik eta bizimodua ezin aterata dantzan. Une gorabeheratsu haietan irratian egin zuen lan Oihanburuk, FranceCulture eta Radio France Pays Basque irratietan. Hainbat liburu ere idatzi ditu dantzaz, euskal abizenez zein politikaz.

Bizi naizeno, dantzatuko dut bizitza

Lucia Barahonak, Oihanbururen bilobak, aitatxiren bizitza kontatzen duen dokumentala aurkeztu du aurten: Bizi naizeno, je danserai la vie. 2023ko ekainaren 25ean Biarritzeko Le Royal zinegelan egin zuten estreinaldia, hain justu, Oihanburuk 102 urte bete bezperan. Azken hilabeteetan hainbat txokotan ari dira proiektatzen. Crossroads Productions eta Kanaldudek aurkeztutako proiektua da, Barahonak zuzendua. Hamar urtez aritu da aitonaren irudiak hartzen.

Bizi naizeno, je danserai la vie

Hemen duzue estreinaldi egunean Kanaldudek jaso zituen irudiak eta testigantzak:

 

Filipe Oihanbururi buruz

Dokumentuaren akzioak

2023/12/27 11:31
Duela urte asko, Philippe Oyhamburuk bere ibilbide saltinbankian sartu ninduen eta dantzari profesional bezala bihurtu ninduen. Bere Etorkiren arrakastetan parte hartu nuen Europako antzoki handietan. Esperientzia ahaztezin hartan koreografo sortzaile eta irudimentsua aurkitu nuen, autoritate, hurbiltasun eta umore handiko zuzendaria, bere nagusi eginkizun murriztu gabe. Eta beti izan den dantzari bikaina. Irudi originalak eta erakargarriak sortuz, munduko edozein tokitan ikusleen arreta bereganatzeko eta euskal arima erakusteko aukera zegoela ikasi nuen. Eta Philippek, irreductible fenómeno vasco, bere lagun egin ninduen.

Oyhamburuk estetika zaintzen zuen eszenaratzearen ikusizko xehetasun guztietan: jantziak, makillajea, eszenografia eta argiztapena. Eta musika. Euskal dantzaren ezagutza zorrotza erakusten zuen eta dantzariengandik espresio plastiko zehatza ateratzea lortzen zuen. Ikuskizuna sentiberatasunez betea zegoen, erritmoetan trebea, umore, dantza dramatiko eta koru gozoekin. Ezohiko lidergo-gaitasuna zuen talde artistikoa zuzendu eta motibatzeko eta haren ikuspegia trasmititzeko. Baita gatazka saihestezinak konpontzeko ere, administrazioaren eta baliabide ekonomikoen kudeaketa gogaikarria ahaztu gabe, Etorki, farandulaz gain, lan elkartuko kooperatiba bat baitzen.

Philippe Oyhamburu, aitzindaria, bidegile, beti miretsia, errespetatua. Bere urratsak jarraituko ditugu batzen gaituen betiko biharamuneko sokadantza honetan.

Erantzun

Erantzuna emateko identifikatu egin behar zara, gure webgunean erabiltzaile bat sortuz.