Ezpalak 2015, Iruñeko jaialdiaren kronika

Soka-dantza karga sinboliko handiko dantza generoa dugu. Dantzariak batzuk besteei eskuetatik helduta kate bakarra osatzen dute, hortik erator daitezkeen interpretazio eta metafora posible guztiekin. Hori gure larruetan frogatu ahal izan genuen aurtengo maiatzaren 31an (aurten igande goizarekin), soka-dantzei eskainitako Iruñeko Ezpalak jaialdian.

Duguna dantza taldeko txikiek eta beren irakasleek tiro egin zuten lehenik. San Fermin Aldapakoaren egunean iruindarrek dantzatu ohi duten soka-dantza kantatua plazaratu zuten 70 bat dantzarik. Ondoren, San Juan bezperan Dugunako neskek ateratzen duten soka-dantzaren tenorea heldu zen. Belauntxingo, Axeri-dantza, zubi eta enparauen ondotik, mutilak plazara sartu eta inguru-handi eta inguru-txiki dantzatu zuten guztiek batean.

Iruñeko neskek, Bizkaiko Garai herriko neskei pasa zieten lekukoa. XX. mende osoan etenik gabe iraun duen emakumezkoen soka-dantza bakanetakoa izanki, merezi duten ohorearekin egin zieten ikusleek harrera garaitar neskei (Iruñea-aldeko aurpegi ezagunen bat ere antzeman genuen sokan, gordeka) . Kalez jantzita, aurreskuaren eta atzeskuaren txapela gorria apaingarri bakar, haien dohainak erakutsi zituzten erregeletan eta baita banango-zaharra dantzatzen. Plazer hutsa.

Garaitik, Euskal Herritik atera gabe, Lapurdira, Lekornera hain zuzen. Bertako Urtsuko Xoriak taldekoek 2014ko Toberetarako hainbat dantza sortu zituzten eta Ezpalak jaialdira horiek ekarri zituzten, soka-dantza barne. Juana Etchegoinen xirulariekin batera Dugunako musikariak aritu ziren Lekornetarren dantzei musika jarriz. Soka-dantzaz gain, gabota eta skotixa ere dantzatu zituzten lapurtarrek.

Ezpalak nazioarteko jaialdia da eta aurten deitura horri Turkiatik heldutako Cinar Elkarteari esker eutsi ahal izan genion. Haiek izan dira Ezpalak jaialdian parte hartu duten lehen dantzari asiarrak. Mustafa Çakar aspaldiko lagunari esker Ankaratik heldu zitzaizkigun 6 neska dantzari. Anatolia hego-ekialdeko Halay dantzak erakutsi zizkiguten eta derragun hain urrutitik etorrita eta ekarri ziguten ikutu exotikoari esker bederen, merezi izan zituztela ikusleen txaloak.

Euskal Herrira itzulirik, harribitxi batek eman zion bukaera Iruñeko 2015eko Ezpalak jaialdiari. Añorgatik heldu ziren Otamenditarrak: Lierni, Jokin eta Gari, Beterriko soka-dantza erakustera. Lierni aritu zen txistuan eta Gari eta Jokin aurresku eta atzesku, oilar deman. Dugunako hainbat dantzarik osatu zuten soka eta Liernik ere Dugunako txistularien laguntza izan zuen, musikan. Soka-dantzak kohesiorako indarra badu, momentu honetan islatu zen berau Iruñeko Burgoen plazan. Eztikerietan erori gabe, esan dezagun bai dantzariek eta baita ikusleek ere nabaritu zutela "zerbait berezi" hori.

"Zerbait berezi"aren sentsazio goxo horrekin bukatu zen 2015eko Iruñeko Ezpalak jaialdia. Gehiago eskatzerik ba al dago?