Eibarko Ezpalak karaktere dantzen jaialdiaren kronika

Badirudi azken urteotan euria ere jaialdiko egitarauan sartuta dugula. Hirugarren urtez segidan euria egin digu Ezpalak jaialdiko igandean, eta dantza jaialdia Untzaga Plazan egin beharrean, Coliseo antzokian burutu beharrean izan gara. Plazak baditu bere abantailak, eta antzokiak baditu bere bertuteak, eta gauza batzuetan galdu eta besteetan irabazi, zer den hobea ez dugu oso argi, baina erabakitzeko aukerarik ere ez dugu izan. Goiza lainotsu eta ekaitz iragarpenarekin esnatu zen, eta Urkizun kalejira antolatzekotan ginela lehen euri tantak erori ziren.

Coliseora hurbildu ginen eta han ere tantak, beraz, antzokira sartu ginen denok. Hortik aurrera, arratsalderarte ez zuen gehiago bota, baina jaialdiak bere bidea egin zuen aterpean, eta Coliseoak eskaintzen digun kabi goxoan.

Maiatzak 24, igandea, 12.30etan egin genion Ezpalak, dantza tradizionalen nazioarteko jaialdiaren Eibarko saioari. Karaktere dantzak izan ditugu aurtengo lotura-gaia.

Eibarko trikitilarien (Jainagaren eskolakoak, Musika Eskolakoak, Eibarko trikitilariak izenarekin aritzen direnak ere) berotu zuten giroa saio labur batekin, eta segidan, herriko taldeak, Kezkak, eta batez ere berak kudeatzen duen Kezka dantza eskolak, izan zuen lehen dantzak aurkezteko ardura. Dantza eskolako 140 ikasleek eta dantza taldeko 30 dantzariek, denek elkarrekin, Andoain eta Adunako axeri-dantzaren zati batzuk eskaini zituzten. Marea gorria igo zen eszenatokira, eta alde batetik sartu eta besterik atera han joan ziren aitarena, zortzikoa, orratzarena,  ilentiarena, perratzea, dorreak eta abar. Jaialdiak aurrerantzean izango zuen tono seriagoaren aurretik, axeri-dantzak berezko dituen bizipoz eta giro nahasiarekin aritu ziren dantzari txiki, ertain eta handiak.

Berrizko San Lorentzo dantza taldea aritu zen segidan. Durangaldeko dantzari-dantzaren azken maisu handia izan den Alejandro Aldekoa txistulariaren taldea izan zen San Lorentzokoa, eta haren irakaskuntzari eusten saiatzen dira Berrizko dantzari hauek. Dantzari-dantzatik agintariena, makila-dantza eta txotxongiloa eskaini zituzten, eta segidan erregelak. Azken honetan, Durangaldeko soka-dantza berezi horretan, urrats zailen segida bereziak kateatuz, aurreskulariaren eta atzeskuaren dohainak antzemateko aukera izan genuen.

Eskoziatik Highland Dancing motako dantzak eskaini zituen bakarlari sorta batek. Izan ere, XIX. eta XX. mendean, Eskoziako mendialdean jokatzen ziren dantza lehiaketen testuinguruan bilakaera berezia izan dute dantza  hauek, eta bakarkako leihaketarak dantza bezala ezagutzen dira gaur egun. Gaitaren doinura, dantzari bakarlariek besteak beste Highland Fling, Blue Bonnets eta Irish Gig izeneko dantzak eskain zituzten. Dantza formazio sendoa behar izaten dute dantzariek, urratsen zehaztasuna, gorputz posizio garbiak eta punten erabilera handia duten dantza hauetan. Bi minutuko saio laburrak izan arren fisikoki emanaldi gogorrak gertatzen dira dantzarientzat.

Zuberoako hainbat herritako dantza taldeen batasuna osatzen du Aitzindariak elkarteak, eta elkarte horretako ordezkariak izan ziren jarraian antzokiko eszenatokia hartu zutenak. Maskaradetako aitzindariek barrikada, branletik haustia, jauzi bat eta godaleta  eskaini zituzten beren tradizioan ohikoak dituzten urrats, aldaira eta aitzineko puntuak trebetasun handiz dantzatuz.

Zuberoatik mila kilometrora, Meditarreno itsasoaren ertzean eta alpeak hurbil dituztela, herri tradizio sendoak eusten dituen lurraldea da Proventza. Kilometrotan urruti, baina musika eta dantza kontuetan oso hurbil daudela frogatu ahal izan genuen.  Hain zuzen ere, behe Proventzako taldeen elkartea den Rode de Basse Provence erakundeko dantzariak izan genituen dantzan zuberotarren ondoren. Txistua eta danbolinaren ahaidea den galoubet et tambourin-arekin hasi, eta erabili zituzten doinu, urrats eta dantzetara, zuberoako dantzekiko antzekotasun handiak nabarmentzen ziren proventzakoen emanaldian. Arlequine, Gavotte, Fille de Marbre, Anglaise, Matelotte, Pas de basque, Farandole technique eta Farandole dira egin zituzten dantzak.

Gipuzkoako dantzekin bukatu zen jaialdia.  Kezka dantza taldeak galaien eta neskatxen soka-dantza aske bat eskaini zuen. Protokolozko soka-dantza serio eta itxietatik ihesi, soka-dantzaren aldaera ireki batekin jolastuz gipuzkoko dantza tradizioko zenbait urrats eta aldaira erakusteko beta izan zuten desafio, abarketa, punta-motz, ormatxulo eta txakolin dantzekin.

Herriak elkarrengandik bereizten gaituzten ezaugarriak nabarmentzeko erabiltzen da maiz kultura tradizionala. Ezpalak jaialdiaren helburua justu alderantzizkoa da, batzen gaituzten elementuak, komunean ditugun osagaiak (konketa eta hortzetako eskubillaz gain...) nabarmentzea. Ezpata-dantzak, makila-dantzak eta arku-dantzak ardatz izan dituzten jaialdiak bezalaxe, karaktere dantzen inguruko jaialdi hau asmo horrekin burutu dugu.