Goiangeruen dantza mimetikoa

Oraingo honetan, gai berri eta altu bat jorratuko dugu. Zehazki, goiaingeruen jai-paperera eta euskal herri-pentsamoldean duten kontzepzio berezira mugatuko gara. Eliza Katolikoaren sendaketak hirutara murriztu eta fokalizatu du goiaingeruen goi mailako presentzia zerutiarra. Horrela, San Migel Jainkoaren borondatearen defendatzaile gerlari gisa agertzen da, gizakiekiko jainkozko mandatari edo bitartekaria San Gabrielek bereganatzen du eta arimen osasunaren babesa edo San Rafaelen prerrogatiba den fedearekiko irekitasuna. Lurreko komunitateen ikuspegian zeruko boterearen lekukoen kontzeptualizazio orokorra eta jendetsua.

Goiaingeru hauen (batez ere lehenengo biak) presentzia nabaria da Aste Santuaren ospakizunean eta Corpus Christi jaiegun ponpoxoan. Egituraketa pedagogiko baten osagaiak, eliz botereak mendeetan zehar burutua, oroimenaren eta ikusmenaren sinplifikazio baten bidez (klase apalen irakurle eta idatzi eskasia ordezkatuz), apurka-apurka, herria bere osotasunean doktrinatzen zuena jai erlijioso horiekin eta parafernalia barroko handi batera joz. XVII. eta XVIII. mendeetatik aurrera, irudi zirraragarrien edo irudigintza zainduaren desfileak, segizio sozialen antolamendu eta egitura mugatuak, antzezpen kolektiboko espazio egokiak, apaingarri kargatuak eta kale-ponpa ematen dira.

Bereziki, San Migel eta San Gabriel irudikatzen duten nerabe edo gizabanako sendoen desfilea, itxura eta jarrera hieratiko militarrarekin Pasioko Ostiraleko Ehorzketa Santuko prozesioan, Gurutze Jaioberriaren beira beirakiaren aurrean (Hondarribia, Azkoitia, Segura, Zarautz, Elorrio edo Ondarru). Edo San Migelen irudi ikaragarria, Sakramentu Santuaren eta Oñatiko Corpus ospetsuaren aurrean. Berriz kargatuta (armadurak, faldillak, kaskoa gandorrekin, ileordeak, hegoak, etab.) eta floritura handiz apainduta, modu mekaniko eta zurrunean agertzen dira prozesioan zehar, aingerutxo segizioarekin batera.

 Eta testuinguru horietan dantza interesgarri eta ez oso tratatu bat aurkezten zaigu, melodia edo laguntza erritmikorik gabea, noizbehinka edo aurreikusi ezin den moduan sortzen dena (bere generoan bakarra), zeruko izaki horien kategoria aipatzen edo zirriborratzen duen dantza mimetiko gisa, eta herri-sentipenak "estilo rococo"enean bereganatutako kontzeptualizazioa. Gaur egun, galtzeko arrisku handia dago.