Emakume temati eta nekaezina

12 urteko neskato baten jakin-minak eta euskal dantzarekiko zuen interesak Olaetak gidatzen zuen dantzari taldearen entseguetara bultzatu zuen, eta, horrela, haiek aletzen zituzten urratsak eta koreografiak buruz ikasi zituen. 16 urterekin, La Aneja parrokiako dantza taldeko kide zen, eta, aldi berean, Dindirri taldean sartu zen, garaiko Bilboko talde erreferenteetakoan. Helduago, 1978an, El Salvador parrokiaren babesean, Salbatzaile taldea sortu zuen. Zalantzarik gabe, Begoña Arroyo Aldekoari (1931-2025) buruz ari gara, Uribarri barrutiko euskal dantza tradizionalaren bultzatzaile nagusietakoa. "Jefa" (maitasunez) emakume temati eta nekaezina izan zen euskal dantza gizarteko esparru guztietara zabaltzeko lanean. Ikasteko gogoa pizten zuen eta ikasteko aukera ematen, koreografian zorrotza, dantza-irakasle bikaina eta pazientziaz betea (taldearen entsegu guztietara agertu da beti), eta Bilboko herrigintzako hainbat ekimenetan eragile paregabea.

Etorkizuna ikusteko zereginetan inplikatzeko gaitasun ikaragarria izan zuen. Berari zor zaio, egoskorrean Udalari egindako eskaerei esker, euskal dantzak eskola ikaskuntzan sartzea eta horren ondorioz etorritako La Casillan egiten diren ikasturte amaierako jaialdiak. Baita Bizkaiko hiriburuan Olentzeroren desfilea fintzeko ekimena eta Santiago plazan egiten diren erromeria jendetsuak. Horretarako, etxekoandre berezi hark argi zuen zer egin: Kultura Sailaren atarian eseri eta pazientziaz itxaroten zion bere eskaerei erantzun administratiboa emateari. Bere kezkak bultzatuta, Euskal Dantzarien Biltzarrean (Bizkaiko Dantzarien Biltzarra) modu proaktiboan lan egin zuen, eta Gloria Ugarterekin (Gaztedi) batera, Dantzariak aldizkaria bazkideei eta harpidedunei banatzen zien. Lan hori erosketa-orgatxoarekin egin eta postako funtzionario batek ikusi ondoren, adoptatu egin zuten, banaketako langileen lana errazteko.

Seme-alaba gehienak euskal dantzaren mundura hurbildu ditu. Lan isil baina saiatuan, jarrera apalean eta beti izaera atseginean, euskal kultura eta dantza tradizionalaren dibulgazioaren arloa bereganatzen joan zen. Hil osteko omenaldiak bultzatzea nire estiloa ez den arren, uste dut emakume honek lan handia egin zuela parte hartzen edo gidatzen zuen esparru guztietan. Zalantzarik gabe, Bilboko jai giroan, gizarte- eta hezkuntza-arloan, koreografiatan, plazetan eta bere dantza-talde maitearen emanaldietan indarrean jarraitzen dute hark sortutako ekimenek. Lerro hauetatik eskerrak eman nahi dizkiogu arlo honetan egindako ibilbideagatik (pixkanaka-pixkanaka asko egin zuen), eta ziur nago zure ondareak bizirik iraungo duela gure memoria pertsonalean eta kolektiboan. Agur Begoña, zure ondareak betirako iraungo du gure artean!

* Begoña Arroyo Aldekoa 2025eko abuztuaren 4an zendu da.