Aurreskua: Zortzikoa

"Zortzikoak" deiturikoak Euskal Herri osoan oso ugariak izan dira eta dira. Horiek hainbat modutan erabili dira aurreskua edo zortzikoa egiteko. Batez ere, Gipuzkoan aurkitzen ditugu: hasierako zortzikoak (2/4ko konpasetan) edo zortziko txikiak (bertsolaritzan bezala abesten zirenak), eta aurreskuaren edo esku-dantzaren amaieran, bikoteek dantzatzen zituzten saltokako zortzikoak (5/8 erritmoan). Bizkaian, aurreskulariak bakarrik dantzatzen du zortzikoa, taldekide guztiekin soka osatu ondoren. Nafarroako estilo honen kasu interesgarrian sakondu gabe.

XVIII. mendetik aurrera, oso ohikoak izan ziren danbolindari ilustratuen paper edo pentagrametan, edo musikan edo “sasikoak” izenekoen memorian ikasitakoetan, batzuen eta besteen konposiziotik sortzen ari baitziren. XIX. eta XX. mendeko jakintsuengan hainbeste polemika sortu zuten hainbat eta hainbat zortzikok (2/4, 5/8 edo 6/8), beren sailkapen zehatzagatik eta konpasari egotzitako metrikagatik. Zortzikotik zortzikora eta mila zortziko (Mundakakoa, Bergaretxekoa, Txakarrokoa, etab.).

Koreografiari dagokionez, hainbat eta hainbat aldagai aurkezten ditu, aireko bilakaerekin (artaziak, muriskak) edo lurrekoak (punteatuak, joan-etorriak, gurpilak), protagonistek edo taldeak eginak. Sarrera, aurreskuaren hainbat testuingurutan eta haren aldaera koreografikoetan, eta edate-dantza edo karrika-dantzaren bukaera apoteosikoarekin. Harreman sozialean, bi sexuetako pertsonen arteko interakzioan, ezarritako ohituretan eta mahaiaren bueltako testuinguruan amaitzen zirenak (agapeak, askariak, elikadura-opariak, etab.).