Alboka & Puntapio

Europako, Afrikako, Asiako edo Amerikako zati handi batean agertzen da, hainbat forma eta moldetan, alboka edo albogue (arabierazko «al-buk» edo tronpeta hitzaren deribazioa). Adibide gisa, Europan honako hauek aurki ditzakegu: Galesko "pibcorn", Cadizko "gaita gastoreñoa", Madrilgo "gaita serrana", Errusiako «jaleika», Finlandiako "lavikko" edo "pilli", etab. Alboka ere haize-instrumentu jarraitu edo zirkularra da, adarrak, zurezko bi hodi, eusteko uztarri sinpleak eta mihiak dituena. Gaitaren antzeko soinu karrankaria du, eta bere musika-aukeretan muga batzuk ditu.

XX. mendearen hasieran desagertzeko zorian egon zen tresna; garai hartan Gorbeia eta Aizkorri mendilerroen inguruko nekazaritzan edo artzaintzan bizi zen. Arin-arina, Bizkaiko-dantza, bigarrena, orripekoa edo porrusalda (porrue) interpretatzeko erabiltzen da. Fandango (edo pandangoa), jota (jotea) edo lehenengoa izenekoekin batera. Eta "martxa edo biribilketa"(Artolak deuko, Goizean Parisen, …) beste biekin batera erabili izan da herriko jaietan, erromerietan, igandeetako dibertimenduetan, landa-bazkarietan edo herritarren alaitasunerako beste edozein arrazoitan.

Arlo honetan, albokaren doinuekin jotako dantza pieza tradizional hau agertzen da, pontepioak edo puntepioak izenekoa. Gaur egun ahaztutako dantza da, eta Mariano Barrenetxeak, Leon Bilbaok, Jose M. Bilbao aitak (biak Arratiako albokariak) eta Marcos Ogarak jaso zuten. Dantza arratiarra zen, iraupen laburrekoa, oso sinplea eta 3/8 konpasean, gizonek korrika egin ohi zutena, modu horretan aurrez aurre eta besoak altxatuz. Gorputzaren alde batetik besterako mugimendua txandakatzen zen, oin bakoitzarekin punteatua, takoia eta jauzia eginez, gorputzaren oreka beste oinera aldatzeko. Nolabaiteko antzekotasuna zuen, bere egitura koreografikoan eta bi aldaken gaineko orekaren txandakatzean, familiako bazkalondoetan helduek Lumon edo Lekeition egitera animatzen zituzten haur jolas kantatuarekin, eta «kadera baten ganean» deitzen zioten.