Koko-jantzi, koko-eguna eta koko-abarrekuak

Eibarren mozorrotzeari koko-janztea esan izan zaio. Toribio Etxebarriak karnabalak, koko-jantzi eta koko-marruen inguruan jaso zituen aipamenetako batzuk eta Eibarko hiztegian bildutako beste batzuk ekarri ditugu hona. Horietako batzuk agertuko dira datorren larunbatean aterako ditugun koko-dantzetan.

KOKO-EGUNA. Carnaval. Aratoste eguna
¿Koko-eguna al da ba gaur orretara janzteko? 

KOKO JANTZI. disfrazar(se).
Bazoiaz aurten koko janztera? (TE). / Karnabal aurreko astian, eguenian, Eguen Zuri izeten zan. [...]. Jentiak biharra eitten eban, baiña gurasuei gustatzen jakuen umiak jaztia basarrittar, ta antxiñako andra zaharren zerekin. Ta tanboliña arratsalde guztian joten egoten zan, ta dantzan. [...] Koko jantzitta, haixe izaten zan koko jaztia. (TZ). 

KOKO-JANTZIXA. Disfraz.
Badira urte guztian koko-jantzixa erabiltzen dabenak. [Hay quienes llevan disfraz todo el año.] 

KOKO-MOKO JANTZI (Ad.) disfrazar(se). Sin. koko jantzi. 

KOKO-MARRUA. Ente de fantasía con que se asusta a los niños.
¡ Ixildu zaittez, Koko-marruak eruango zaittu ba bestela! ¡ [Calla, que si no te va a llevara el koko-marro.] 

KOKUA. 1. Se dice en primera acepción de los insectos, y por extensión de todo ser viviente de reducidas dimensiones. Kokuak dira milla eta milla bidar arraza geixago, friztixa azixak baño. 2. Persona disfrazada o con indumento extravagante. Oingo urtian koko gitxi ibili da Aratostietan. [Este año ha habido pocos disfrazados.] 

MAMARRUA. Umiak bildurtzeko erabiltzen dan personajia. [El coco con que se asusta a los niños.] ¡Ixildu zaittez, mamarrua dator bestela! [¡Cállate, que sino viene el coco!]

Eta bukatzeko Toribio Etxebarriaren bi esaldi, gure koko-dantzak prestatzen ibili garen bitartean behin eta berriz bidera atera zaizkigunak:

• Aratostietarako, makilla dantzia ikasten dabiz gazte mordo bat. (TE)
• Aratostietan nahikua da arpegixa baltzittutzia koko agertzeko. (TE)