Sistema nemoteknikoak dantza tradizionalean (Hiru paragrafotan)

Memoria pertsonalaren (berehalakoa edo kristalizatua) eta kolektiboaren kudeaketa etengabea izan da giza komunitateetan. Esparru tradizionalean, jakintzen metaketak ezberdintasun txikia zuen ezaugarri, eta ezagutza praktikoan oinarritzen zen. Musika eta dantza tradizionalaren mundua ez da joera horretatik kanpo geratu, eta, horretarako, laguntza-sistema nemoteknikoak garatu ziren. Doinuak, irudi koreografikoak eta urratsen sekuentziazio ohiturak eutsi eta leial mantendu behar ziren. Horrek ikasitakoa teknika memoristiko zehatz baten bidez ordenatzea dakar.

Horrela, doinuen oroitzapena ahalbidetzen zen (ezagutza akademiko baten gabeziaren aurrean), esaldi labur eta errimatu bat edo soinu zati bat gogoratuz. Hori ohikoa izan da paloteadoetan edo akonpainamenduko dantza profesionaletan ("sol-mi-fa-sol" edo "te vi" Villabuenan, "Tamparrantan,"Las uvas están verdes" edo "Herrero Pedro Moro" Pipaonen, etab.) edo dantzarekin lotutako bertso edo kantu jakin batzuk erabili izan dira (Ardo parau gaitu dantzari, Aita San Miguel, Erreberentzia, etab.). Azken horiek, askotan, entseguetan erabiltzen ziren unean uneko kantak izaten ziren, musikariarekin azken prestaketa garaia baino lehen. Gauza bera gertatzen zen buruz ikasteko sistema horietara ere jotzen zuten dantzekin (Jaz hil zerautan senarra – Xarmantia, Artolateko – Biribilketa, Baratzeko pikuak- arin arina, Zikiro edo axuri beltza – Alki dantza, "La tarara vende vino" - Chula lai, etab.).

Irudi koreografiko orokorrrek ere definitzen duten izenarekin lotura izan ohi dute (lau kaleak edo aurpegiak "lau aldetakoak", izarra, korrekalleak, karrika-dantza, gurutzeak, parrilla, urkatua, dantza, etab.) eta eszena mimetiko jakin batzuei ("zirikak" edo engainua, ipurdia, zorroztailea edo errementaria, ihesa eta setioa, karakolatua, etab.) lotuta daude. Jakina da dantzaren sistema indibidualizatua urratsen elkarketa ikasi, errepikatu, hobetu eta barneratzeko prozesuan oinarritzen dela. Doinu erregularretan samur jokatuz (zortzikoak, jauzi buztanak edo segidak) eta, aldiz, soinu irregularren kasuan konplikatu egiten zen, sekuentziazio hori zenbait sistema arauturen menpe jarriz: "kontu-dantzak", "dantza arautuak" (erregelak, soinu zaharrak, jauzi osoak, mutil-dantzak...), "Hastapen-puntuak", etab. Ahaztu gabe, tresna erabilgarrien sorta bat, urratsen arteko loturak edo loturak (txingoak, pikatu, etab.). Azken batean, musika- eta koreografia-ezagutzak buruz ikasteko eta egituratzeko metodologia egokia bilatzea zen helburua, gero dantza-tratatuen formako inprimaki ugaritan islatuko zirenak.