Sanjoanak hiri erdian eta mendi puntan

Handik aurrera, Goizaldi taldeak dantzatu izan du San Juan gaueko gizon- -dantza hori. Nondik nora dantzaren izen hori? Juan Ignazio Iztuetak, 1824ko bere 'Gipuzkoako dantza gogoangarrien kondaira edo historia' delakoan, aipatzen du deitura hori. Hark zioenez, alkatea buru zela herriko egun handietan egin ohi zen dantza-mota bati esaten zitzaion 'gizon-dantza'.

Argibide gehiagoren bila, dantzan.com web-gunea kudeatzen duen Oier Araolaza adituarengana jo dut. Esan didanez, soka-dantzarena zaku handi bat da, non aldaera asko kabitzen diren, hala nola gizon-dantza, esku-dantza eta karrika-dantza, adibidez. Jakina denez, dantzariek oinez egiten dute ikuskizunaren parterik handiena, elkarri eskua emanda, lerroak eta borobil tankerakoak osatuz.

Araolazaren lehen zehaztapena: «Goizaldi taldeak dantzatu izan du Konstituzio Enparantzan San Juan bezperan, eta logikoa da berak ere 'gizon-dantza' deitura erabiltzea, talde hori Kandido Pujanak sortu bai-tzuen, zeina baitzen Jose Lorentzoren semea, eta Jose Lorentzo hau izan zenez Jose Antonio Olanoren ikaslea eta hau, berriz, Iztuetaren beraren dizipulua...».

Araolazaren beste zehaztapen bat: «Aspaldiko kontua da agintarien dantza egite hori. 1824an, Juan Ignazio Iztuetak esaten du soka-dantza egiten dela festea guztietan, eta badagoela gonbidapen-sistema bat. Alegia, esaten du alkateak aldameneko herrietako alkateak gonbidatzen zituela, berarekin dantza egin zezaten. Juan Antonio Urbeltzek ikerketa egin zuen soka-dantzari buruz eta, 90eko hamarkada hasieran, herriz herri ibili zen bere proposamen teorikoa aurkezten. Horren eraginez, zenbait herritan, Gipuzkoako Goierrikoetan batez ere, udal-agintariak dantza egiten hasi ziren herriko egun handienetan».

Juan Ignazio Iztuetak utzi zigun beste kontu jakingarri bat gogorarazi dit Araolazak: «Esaten du udaletxe barruan hasten zela dantza, eta gero agintariak plazara ateratzen zirela, elkarri eskua emanda, dantzan jarraitzeko. Oraindik ere geratzen da usadio horren arrastorik, adibidez Ordizian santaneroen dantzan; horien dantza udaletxe barruan hasten da».

Euskal Jaiak etorri zirenean (XIX. mende bukaeran eta XX.aren hasieran), agintariekiko soka-dantza edo gizon-dantza izan ohi zen osagarrietako bat. Ordurako galdu samartua zegoen ohitura berpizteko ahalegina izan zen hura.