Naturaltasun dantza

John Anduezak zuzendutako 'Simplemente' dokumentala estreinatuko dute gaur Donostiako Viktoria Eugenia antzokian

Dantza du oinarri John Andueza zuzendariaren lan berriak, Simplemente dokumentalak. Hain zuzen, Despertar los sentidos dantza konpainiako kideak dira filmeko hamar protagonistak. Baina dantzaz gain, beste oinarri nagusi bat ere badu filmak: naturaltasuna. Diren bezala, estalkirik gabe, natural ageri dira filmean protagonista guztiak, horixe baitzen zuzendariaren asmoa: Down sindromea duten hamar neska-mutilen bizitza ikusteko modua, idiosinkrasia eta harremanak ikusaraztea, «hain zoragarria eta naturala den izateko modu hori» pantailara eramatea. Donostiako Viktoria Eugenia antzokian estreinatuko dute filma, gaur iluntzean.

2001ean hasi zen bidean Despertar los sentidos dantza taldea, Sarah Ramirezen gidaritzapean. «Nire helburua zen gizarteari erakustea pertsona horiek gai direla beste edozein bezala taula gainera igo eta transmititzeko», azaldu zuen Ramirezek. Leioa (Bizkaia) inguruan, hainbat eskolatan koreografia laburrak egiten hasi ziren, integrazioa lantzea helburu hartuta, eta, lan ordu askoren ostean, ordu eta erdiko ikuskizunak egiten dituzte. «Pena da bizi garen gizarteak ez baloratzea haiek gai direna; emateko gai dena baino, egin ezin duena gehiago begiratzen zaio urritasuna duenari».

Ramirezen pentsamendu bera izango zuen buruan Anduezak lanari ekin zionean. Orain hiru urte ezagutu zuen dantza taldeko kideak. Egiten ari ziren lana jasotzeko proiektua martxan jartzeak merezi zuela «oso modu naturalean» ikusi zutela azaldu zuen. «Sarahren, protagonisten eta haien senideen lankidetzarekin, igerilekura jauzi egitea erabaki genuen, urik bazen jakin gabe».

Hala, Oriñoneko hondartzara (Kantabria, Espainia) joan ziren grabatzera. Izan ere, hondartza hartan ikuskizuna antolatzea bururatuko zaie filmeko protagonistei, eta prestaketa lanak, entseguak, bidean agertuko diren zailtasunak, taldekideen arteko bizikidetza, ingurukoekiko harremanak... erakutsiko ditu filmak.

Inprobisazioa

Bi abiapuntu baino ez zituen zehaztu Anduezak lana hasterako: batetik, dantzak ezinbestean leku garrantzitsua izan behar zuela, eta, bestetik, naturaltasuna zela oinarria, protagonistek markatuko zituztela erritmoa, elkarrizketak... «Agian une batzuetan, bertsolariekin bezala, gaia jartzen genuen, baina, gero, bertsoa beti zen haiena». Inprobisazioak egin du gainerakoa. «Diren bezala izaten utzita, natural, estalkirik edo trabarik gabe; hala maitemindu gaituzte gu, eta bihotzez espero dugu zuek ere maitemintzea». 48 orduko grabazioarekin itzuli zen Andueza Euskal Herrira, eta 80 minutuko filma da prestatu duena.

«Hemendik aurrera, arrakasta!», esan zuen umoretsu zuzendariak, estreinaldiaren berri emateko atzo eginiko prentsaurrekoan. «Bada, nik ez dut arrakastarik izan nahi!», erantzun zion berehala Ana Motak, protagonistetako batek. «Niretzat, dantza da errespetua, seriotasuna, jostaketa eta eman dezakedana helaraztea. Ni beste edozein pertsona bezalakoa naiz; dantzaria izan nahi dut, ez izar bat», gehitu zuen. «Bada, nik bai, arrakasta izan nahi dut, leku guztietan gainera!», esan zion aldamenetik Zaloa Unda kideak barrez, naturaltasun osoz. «Niri poza ematen dit, batez ere, dantzak. Mundu osoan dantzan aritzea da nire ametsa, energia asko eman nahi diet guztiei». Argi mintzatu zen Mota ere: «Nik nahi dudana da hau baloratzea duintasunez».

Filmaren esperientzia oso polita iruditu zaio Alberto Hermosori ere. «Dantza izugarri gustuko dut; nire ahalegin guztia jartzen dut hobeto dantzatzeko eta publikoa gutaz eta gure dantzatzeko moduaz harro egoteko». Hiru protagonistek nabarmendu zuten Ramirez irakaslearen lana. Hain zuzen, Ramirezentzat integraziorako bide oso aproposa da dantzarena. «Dantzatzea da errukiaren aurkakoa; gorputzari protagonismoa ematea da, gorputza ezberdina denean».

Giza eskubideen jaialdia

Bidean lagun izan dituztenei eskerrak eman zizkien Anduezak, «proiektuan sinesteagatik»; dantzariei, haien senideei, ekoizleei eta haien buru gisa Juanba Berasategiri, baita lana diruz lagundu duten ETB, Eusko Jaurlaritzako Kultura Saila, Arrasateko Udala, Kutxa eta Kantabriako Gobernuari ere. Filma areto komertzialetara eraman nahi dute, baina, oraingoz, beste hainbat emanaldi dituzte lotuta: bihar, Iruñean, Golem zinemetan ikusi ahalko da Simplemente; etzi, berriro ere Donostian, Arrasate kaleko Kutxaren aretoan; eta, Arrasaten (Gipuzkoa), hilaren 26an. Bilbon, Gasteizen eta Santanderren (Espainia) ere izango dira emanaldiak.

Donostiako alkate Odon Elorza eta Kultura zinegotzi Denis Itxaso babesa agertzen izan ziren agerraldian. Izan ere, Donostiako Giza Eskubideen Zinema Jaialdiaren barruan estreinatuko da Simplemente. Estreinaldia Viktoria Eugenian egiteko hautua nabarmendu zuten bi udal ordezkariek. Itxasoren hitzetan, «Viktoria Eugenia hitzordu handientzat gorde beharreko gunea da, eta film hau hemen estreinatu behar zen».