Mamuthone eta issohadoreak

Sardiniako irlaren barnealdean, Barbagiako eskualdean, entzute handiko inauteriak egiten dira. Adituek diotenez, inauteri bestaren antzinako ezaugarriak hobekien gorde dituen ospakizunetako bat da Mamujadakoa, eta egiazki harrigarria da Iturengo eta Zubietako inauteriekin duen antzekotasuna. Joare doinuetatik hasita. Mamuthoneak eta issohadoreak dira Mamujadako inauterietako pertsonaia nagusiak. Lehenengo hauek maskara beltza dute aurpegian, ardi larrua soinean, eta joare andana bat bizkarretik zintzilik.

Maskara mutuak eta hiztunak

Hemengo joaldunen gisa, bi ilaratan egiten dute beren ibilbidea, herriko bazter guztietan joare doinuak zabalduz. Ilara bakoitzak bere dantza pauso propioak ditu, eta mamuthoneen inguruan maskara zuriz eta kolore biziz jantzitako pertsonaiak ageri dira issohadoreak, Sardiniako hizkuntzan sokadunak. Izan ere, issohadorek soka luzeak daramatzate eskutan, eta haiekin desfilea ikustera joaten diren neskatxak harrapatzen saiatzen dira, abilezia handiz saiatu ere. Horrez gain, mamuthoneen norabidea eta erritmoa markatzen dute issohadoreek. Beraz, batzuek menderatuen edo biktimen jarrera hartzen dute, eta bertzeek garaileena. Mamuthoneek isilean egin ohi dute ibilbide guztia, eta issohadoreek, berriz, alaiago, ezker-eskuin aurkitzen dituzten herritarrekin solasean.

Pertsonaia hauen jatorria hainbat adituk ikertu izan dute azken hamarkadetan. Mamuthone hitzak Mamujada herriaren izenarekin harremana izan dezakeela diote zenbait hizkuntzalarik. Inauterietako desfilearen jatorriei buruz, berriz, bertze hainbat teoria argitaratu izan dira. Batzuek diotenez, issohadoreek Barbagiako artzainak irudikatzen dituzte, eta musulman inbaditzaileak garaitu zituzten denborak gogorarazten dituzte. Horren arabera, mamuthoneak musulman menderatuak dira.

Bertze batzuek lurrarekin lotutako teoriak defendatzen dituzte, gertaera historikoak alde batera utzita. Horien ustez, issohadoreak artzainen irudia dira, eta mamuthoneak, berriz, idi menderatuak. Kontuan hartuta Europako bertze txokoetan nola errepikatzen diren antzeko erritualak, hala nola Balkanetan, Alpeetan eta Euskal Herrian, indar handiagoa hartzen du beharbada bigarren teoria horrek, hau da, lurraren emankortasunarekin lotutakoak.

Haserrea eta banaketa

Maskarak dira mamuthoneen eta issohadoreen ezaugarri nagusia. Desfilean parte hartzen duten herritarrek espresuki beraientzat eskuz egindako maskarak dituzte, inauteri egunetan harro aski janzten dituztenak. Maskara horien harira eztabaida bat baino gehiago piztu da ikerlarien artean, batez ere issohadoreen maskara zuriak direla eta. Batzuek diote issohadoreek maskaradunak izan behar dutela, eta bertzeek ezetz, maskarak mamuthoneek bakarrik jantzi behar dituztela. Herritarren artean ere eragina izan dute eztabaida horiek, elkarren artean haserreak eta ezin ikusiak pizteraino, eta horren adibide, gaur den egunean bi elkarte sortu direla inauteriak antolatzeko. Hala, baten ordez bi desfile egiten dituzte herrian.

Kontuak kontu, otsailaren 13tik 16ra inauteri giroan sartuak izanen dira mamujadatarrak eta kanpotik bisitan etortzen direnak.

Canonauko bertako ardo beltza litroka edanen dute batzuek eta bertzeek, eta mamuthoneen joare soinuez gain, mozorro zaratatsuek eta Sardiniako kulturaren ikur diren tenorrek ere lagunduko dute kosta ahala kosta lurra bere lozorrotik ernarazten.

Italiako San Michele all'Adige herriko museoan Europako inauterien arteko antzak biltzen dituzten film bat eta webgune bat osatu dituzte, tartean Zubieta eta Iturengo joaldunak (Nafarroa) eta Ezpeizeko maskarada (Zuberoa) direla.

'Inauteria, Europako errege'

Jon Ordoñez

Inauterien jatorriaren inguruan teoria bat baino gehiago egon arren, Europa osoan erro bera dutela argudiatzen du Juan Antonio Urbeltz ikertzaileak. Sardinia da horren adibide: joareek Iturengo eta Zubietako joaldunen antza duten moduan, issohadoreek ere Unanuko (Nafarroa) mamuxarroetako maskara mutuekin dute antza.

webgunean eta Youtuben ikus daiteke, eta Zubietako irudiak jasotzeaz gain, Ezpeizeko maskaradakoak ere (Zuberoa) ageri dira, iaz urtarrilaren 25ean filmatutakoak.

Webgunean ere antzekotasun horiek jorratzen dituzte, eta Europa osoko inauterien mapa moduko bat osatu dute, batez ere Bulgaria, Kroazia, Frantzia, Italia eta Mazedoniako inauteriekin. Zintzarriak, zinta koloredunak, maskarak, korrikaldiak, panpinak sutan... Filmaz gain, argazkietan Europa osoko inauterietako irudiak jaso dituzte.

@Informazio gehiago bildu nahi izanez gero, bisitatu webgune hau: