Irailean hasi ziren Libertimendua prestatzen, taldea osatu eta inprobisaketak eginez. “Gaiak hautatzen genituen, eta horiekin inprobisatzen saiatu. Ondoren, guhaurek idatzi dugu antzerkiko testua”. Idatzi, testua ikasi, taulagaina antolatu… Horretan aritu dira azken asteetan. Orotara, 30 bat gazte elkartu dira antzerkian eta dantzan.
Irisarriko gazte anitz Donibane Garaziko Nafarroa lizeotik pasatuak dira, eta bertan antzerki tailerrak egiten zituzten Antton Luku idazle eta irakaslearekin. 2005etik aitzina, ihauteri kari Santibate eta Libertimendua ospatzeari ekin zioten. “Hor dugu ezagutu ihauterien tradizioa; ikusi dugu nola zen, gustatu zaigu, eta gure herrian berriz egin nahi izan dugu”. Gainera, bere garaian Irisarrin ere gisa bereko ihauteri tradizioa bazutela jakin zuten. “Adinekoengana joan ginen, eta gure usteak baieztatu zizkiguten. Bazirela gazteak, lehen, zirtzilez jantzirik pasatzen zirenak etxeetan, tripot eske”. Libertimenduaren oroitzapenik ez zuten elkarrizketatu dituzten herritarrek, baina beren eskualdean halako ohiturarik izan dela entzuna zuten Lukuren ahotan.
Larunbat honetarako hori da prestatu dutena. Kabalkadaren ondotik, 10:30ean eginen dute antzerkia plazan.
Banka, Aldude eta Urepelen ere ihauteriak ospatzeko elkartu dira. Aurten, Bankan eginen dute libertimendua, martxoaren 18an, baina ondoko urteetan herriz herri txandaka aritzea pentsatu dute. “Badu 70 urte Karatoxen tradizioa galdu zela. Bankan aitzina segitu zuen, baina azken urteetan ez zen gehiago karatoxez beztitzen, eta gehiago zen karnabal gisakoa; baina haiek ere geldituak ziren azken bizpahiru urteetan”. Joan den udaberrian elkartu ziren hiru herrietako gazteak, ohitura zaharra berreskuratzeko xedearekin. “Beste herrietako libertimendu eta beste ihauterietan ere ibili ginen, ideia biltzen. Poliki-poliki pentsatu genuen libertimendu formatua ematea —oraindik ez dugu izena erabaki, baina forma hori izanen du—. Karatoxak dantzan ibiltzen ziren, eta libertimenduan ikus daitezkeen bolanten gisakoak ziren; horrez gain, herrian beti izan da antzerkirako gustua”; biak lotzea erabaki zuten. Horietako anitz ere Donibane Garaziko Nafarroa lizeotik pasatuak ziren, eta Lukurekin ikusia zuten libertimendua zer den. “Izigarri gustatu zitzaidan garai hartan, antzerkian aritzea, plaza laxoan. Gu ere saiatu gara azken urteetan Karatoxak berpizten herrian, arrakasta gabe. Denbora eman dugu, baina azkenean lortu dugu zerbait sortzea”.
Libertimendua antolatzeko dena hutsetik sortu dute. Dantza talderik ez zuten: bat pertsonako taldea animatu da, eta Baigorriko Arrola dantza taldekoak joan zaizkie dantzak erakustera. Antzerkian, hamar bat elkartu dira.
Martxoaren 18ko data “berant” dela erran die batek baino gehiagok. “Beste herrietako libertimenduen arabera egokitzen entseatu gara. Baina ilargien egutegiari so ohartu gara hor zela markatzen urte berria ere. Negu eta uda arteko zatiketa markatzeko ongi heldu zela iruditu zaigu”. Gaueko besta ere eginen dute. Martxoaren 10ean hiru herrietatik ibiliko dira kantuz.
Garazin talde berria
Donibane Garazin “transizio urte bat” izan zuten orain dela bizpahiru urte. “Erretreta hartzera zihoanez, lizeoko ikasleez gain, inguruan ziren beste batzuei ere proposatu zien Antton Lukuk libertimenduan parte hartzea. Azken urteetan, gure baitarik egin dugu, baina ezin uka anitz lagundu gaituela, bereziki taula gaineko zuzendaritzan”, esplikatu du Kamila Gratienek. Aurten, lizeoko gazteak eta zaharragokoak bildu dituzte; 16-30 urte arteko 15 bat gazte.
Baionan ere libertimenduaren formako hitzordu batekin hasi ziren orain dela bi urte, baina aurten ez dute antzerkirako taldea osatzea lortu. Donapaleun, Santibate eta libertimendua eginen dituzte.
