Jendeak zer esango

Kritika. Dantza

Alexandre Dumas semea dugu La Dame aux Camélies eleberri famatuaren egile. Famatua errealismoaren hasieratzat jo daitekeelako, eta baita ere Verdi italiarrak La Traviata operan jaso zituelako obra haren giroa eta pertsonaia tormentatuak. Jatorrizko testuak XIX. mendeko giro puritano itogarrian punta-puntakoak ziren gai guztiak biltzen ditu: jendearen esamesak, sexu kontuen trataera morbosoa, prostituzioaren aurreko itxurakeria, tuberkulosiak jotako gazte askoren heriotza eta, saltsa-maltsa horren oinarrian, gizartearen muturreko klasismoa.

Regis Obadia frantziar koreografoak Dumasen liburua hartu, eta haren izenburu bereko dantza-ikuskizuna estreinatu zuen iazko azaroan, bertsio erabat librean. Hain izan da bertsio askea non ikusle literaturzaleak jatorrizko eleberriaren elementu batzuk baino ez baititu aurkituko: hasiera bateko goi mailako festa, Marguerite Gautier eta Armand Duvalen amodio sutsua, Armanden aitaren agerpena agian eta, amaiera aldera, Margueriteren hilobiratzea eta haren hilotzaren irudi fantasmagorikoa.

Obadiak berak esku-programan azaltzen digunez, bere hautua izan da gehiegizko forma narratibotik aldentzea. Ballet programatikoaren bide estua saihetsi nahi horretan, liburuko gako nagusiak baino ez ditu baliatu dramaturgia leunaren bidez, eta borondate argia erakutsi du pertsonaien eta dantzarien arteko lotura zehatzik ez ezartzeko, askotan rol bera dantzari batzuen artean banatuz. Ordea, nonbaitetik heldu behar zitzaion kontakizunaren funtsari, eta koreografoak pasio menderaezinen alde egin du, amodioa, traizioa, laguntasuna eta heriotzaren aurreko ezintasuna gainezka eginaraziz eta Erromantizismoaren izpiritu asaldatuan beldurrik gabe errotuta.

Haatik, oso eremu arriskutsuan sartu da bide horretatik, leporaino sartu ere, zeren eta, zortzi dantzariak prestatuak eta kementsuak izan arren, oso zamatuak izan baitira eszena ia guztiak. Adibidez, fineziaren muga lausoa gainditzeko zorian egon da burdel giroko erotismo probokatzailean, eta mugimenduaren diseinua melodrama nabarmenegiz kutsatuta agertu zaigu, dena muturrekoa izanik, dena inarrosia, dena efektismoari eta ez barne dentsitateari emana.

Hala ere, maila sakonago batean kokatu dira beste pasarte batzuk, hala nola bi amoranteen arteko duo pasionatu luzea, Olafur Arnaldsen musika elektroniko abstraktuarekin edertu diren aldi onirikoak eta Verdiren Addio del passato ariarekin dantzatu dena. Ene uste apalean, zortzi dantzariak lurraren gainean ibili direneko agerraldiak itxi behar zuen emanaldia, baina jarraian etorri den eszena laburrak zer egin jakin gabe utzi gaitu, eta ikusleek ere segundo batzuk behar izan dituzte beren txalo beroei ekiteko.