Jaia eta Urbeltz

Jaiari buruzko zenbait ideia eta gogoeta isurtzen ziren; ez, baina, egiletza iturririk edota erreferentzia bibliografikorik. Lerro hauek huts hori zuzendu nahi dute. Asko dira arlo desberdinetatik jaia ikertu dutenak. Ezin Oteiza ahantzi, besteak beste, funtsezko ikuspegi berria ekarri zuelako kultur-alor zabalera. Bereziki Nafarroa Behereari eta Zuberoari dagokiola, funtsezkoa da Lukuren lana. Baina, dantza-jaia-kaos gaiari dagokionez, ekarpenik osotuena egin duena, erreferentziala, Juan Antonio Urbeltz da. 50 urte luzeetan sekulako lana burutuz, jakina da 60ko hamarkadatik aurrera Urbeltzek zuzentzen duen Argia dantza-taldeak egindako lana baitezpadakoa izan dela gure dantzen ikuspegia kualifikatzeko, hobeto ulertzeko eta ederkiro preziatzeko (eta garapen horretan, funtsezkoa izan da era berean musikalki egindakoa Marian Arregi ezkontidearen eskutik). Eredu izan da ia dantza-talde guztientzat. Herriz herri egindako lana bibliografikoki oparo jantziz, mugarri diren argitalpenak ere ondu ditu. Agian aipagarriena Bailar el Caos (Pamiela 1994) da, baitezpadako erreferente. Biziki deitoratzen dut nire artikuluan isuritako isiltasuna, injustua izateaz gain, iduri lukeelako elikatzen nuela bai Urbeltzek eta bai Argia dantza-taldeak askotan pairatu behar izan duten isiltasun legea. Jaiaren inguruko dinamika kualifikatzearen testuinguruan nire hutsa, agian, lagungarri gerta daiteke ohartarazteko Urbeltzen obraren mugarri izaera.