Inauteri goiztiarrenak

Atzo ospatu zituzten inauteriak Baztango Orabidea auzuneko herritarrek, urtea hasi eta hirugarren egunean, erregeak oraindik heldu gabe direnean.

Errege egun inguruan ospatu ohi dituzte gehienetan, baina jaiak aurreratzea erabaki zuten aurten. «Ikasle batzuk badaude Orabidean, eta ostegunean hasten dira berriz eskolekin, horregatik egin ditugu apur bat goizago aurten, haiek ere etortzeko». Joxe Angel Elizalde soinu jotzailearen hitzak dira. Orabideakoa da sortzez, orain Elizondon bizi arren, eta bera aritu zen atzokoan Kristian Bordarekin batera musikari lanetan. Hamabosgarren urtea izango zuen atzokoa lan horretan.

Goiz ospatu bai, baina ez goiz erabakitzeagatik. «Ostegunean jakin genuen atzo ospatu behar genituela», zioen Mikel Argarete Etxebertzeko borda jatetxeko semeak. Ez zen berriak sorpresaz hartu zuen bakarra. Lana eta egin beharrekoak zituzten batek baino gehiagok, eta huts egin zuten, horregatik, normalean inauterietan biltzen zirenetako batzuek.

«Beste urte batez ere suertatu zen inauteriak urte berria pasatu eta segituan ospatzea», gogoratzen du Dominika Arburuak. «Bi egun irauten zuten orain arte, ostirala eta larunbata, baina aurten larunbata baino ez da ospatu». Urtero prestatu izan du zer edo zer goizean baserriz baserri puskak biltzen ibiltzen direnentzat, ez aurten, ordea, ezin izan duelako.

12 bat etxetara joan ziren, halere. Goizetik ekin zioten hamar bat neska-mutilek puska biltzeari. Salaberri baserrian hasi ziren, hangoak baitira inauteria antolatzeko ardura hartzen dutenak. «Gosari ona prestatzen du, gainera, etxekoandreak», zioen Elizaldek.

Ohiturak dio, praka zuriak eta brusa beltza jantzita ibili behar dutela gazteek. Kafea, zizka-mizkak, ardoa, kopak... denetarik jaso zuten etxerik etxe, kanturen batzuen truke, baita diru pixka bat ere, borondatea, afaria eta gastuak ordaintzeko.

Gazteek ez omen dakite, ordea, garai batean adina kantu zahar. Hala zioten, behintzat, gazteak hartu zituzten hainbat etxetako emakumeek. «Liburuak badituzte kantuekin», zioen Josefa Bengoetxeak erdi txantxetan, «baina denborarik ez, haiek ikasteko».

Eguna atarietan joka pasatu, eta 40 bat lagun bildu ziren afaltzeko gero Etxebertzeko bordako jatetxean. Joxe Angelen soinuaren musika izan zuten afalondoa alaitzeko, eta goizeko ordu txikiak arte egon zen bat baino gehiago, orain kantuan, orain dantzan.

Denborak aldatzen du dena

Gune zabala da Orabidea. Legate eta Alkurruntz mendien magaletan dago eta hainbat herritakoak dira han dauden baserriak; Lekarotz, Arizkun, Azpilkueta, Arraioz, Zugarramurdi...

Ez da motza batetik bestera dagoen bidea, batzuetan, baina, halere oinez egiten zen garai batean etxetik etxerako eskea, Arburuak azaldu duenez. «Biderik ere ez zegoen orduan, eta oinez egin behar, nola ba?! Orain autoarekin joaten dira denak batetik bestera». Etxe gehiagotan bizi zen jendea lehen, halere, orain hutsik daude garai batean jendez beteta zeuden bordetako asko. «Gero eta gehiago», zioen Arburuak.

Euskal Herriko beste hainbat herritan bezala, mutilak baino ez ziren ibiltzen festan egun haietan. Etxean gelditu behar neskek, Arburuak gogoratzen duenez. «Astelehen eta asteartean ospatzen ziren orduan inauteriak, eta neskei txokolatea hartzera gonbidatzen gintuzten asteartean mutilek, baina aspaldiko kontuak dira horiek».

Lan munduak eraginda hasi ziren inauteriak asteburuetan ospatzen. Ez zen hori izan aldaketa bakarra. Garai batean bi ostatutan biltzen ziren mutilak ospakizunetarako; Eskisaroi izenekoan, eta Etxebertzeko bordakoan. Duela hiru hamarkada inguru itxi zen, ordea, Eskisaroi, eta bakarrean bildu behar izan zuten orduz geroztik.

Ez urtero, halere, hainbat denbora pasatu baitzuten Orabidean inauteririk ospatu gabe. Duela hamabost bat urte hartu zuten ohitura berritzeko erabakia Orabideako zenbait gaztek, eta orain urteroko ohitura bihurtu dute herritarrentzat.

 

Lanzko, Iturengo eta Zubietakoen garrantzia aitortzeko bidean

Jaiak Kultur Intereseko Ondare izendatzeko ekimena hartu du Nafarroako Gobernuak aste honetan

I.A.