Inauteri garaia hasiko da gaur

Beskoitzeko gazteak etxe kurri ariko dira gaur inauteriak ospatzeko; Euskal Herriko lehenak dira

Beskoitzen gaur hasiko dutena herriko etxeen itzulia da, preseski. Horretarako Hartza lagun izanen dute Oinak Arin taldeko neskak eta mutilak. Kaskarotaren jantzia mutilek bakarrik soinean ematen bazuten garaian, Beskoitzen 1983tik inauterien parte dira neskak. Izan ere, Lehen Mundu Gerraz geroztik galdu zen inauteria herrian, eta 1983an berriz abiarazi zuten. Eta hasia hasi, neskak naturalki sartu ziren taldean, taldeko Jean-Raymond Mailharraincinek erranik. Uztaritzen, konparazione, gaur egun oraino mutilak bakarrik dira kaskarotak. 300 urteko etenik gabeko tradizioa dela argudiatzen dute.

Etxez etxe egin itzuliak hiru asteburu iraunen die beskoiztarrei. Astearte gizen egunaren araberan kalkulatzen dituzten asteak. Baina usaian baino goizago abiarazi dute, aurten, haatik. Etxeen itzulia otsailaren 7an bururatuko dute, plazan ikusgarri oso bat emanez. Ondoko asteburua libre nahi zuten batzuek Parisen iragaitekoa den errugbi partida batetara joateko gisan. Tarte horretan dagoen urtarrilaren 30 eta 31ko asteburuan ez dute etxe kurririk izanen, Bixintxoak ospatuko baitituzte herrian.

Otsailak 11, Ostegun Gizen

Urtero bezala, udaberriko lehen ilargi betea duen igandeak zehaztuko ditu inauteriak, orokorrean, Euskal Herrian. Pazko Igandea izaten da egun hori kristautasunaren egutegian, eta egun hori baino 40 egun lehenago (igandeak ez dira zenbatzen) Hausterre eguna izaten da. Egun horrek ezartzen du inauterien amaiera, eta horrekin batera Garizuma hasten da kristauentzat.

Aurten otsailaren 17a izango da Hausterre eguna, eta Ostegun Gizena otsailaren 11 izango da. Egun horretan hasiko dira auzo, herri eta hirietan inauterietako egun klasikoak, ohitura zaharrak eta berriak nahasten dituztenak. Nekazari giroko inauteriak, ordea, lehenago hasiko dira, Beskoitzen eta beste hainbat lekutan. Zubietan eta Iturenen urtarrileko azken asteburuaren ondoren ospatzen dituzte, eta kaldereroak eta inude eta artzainak Donostian Kandelaria egunaren (otsailak 2) ondorengo lehen asteburuan.

Inauterien jatorriaren inguruan teoria bat baino gehiago daude. Altsasun momotxorroek lurra esnatu eta udaberriari deitzeko lurra jotzen dutela esaten da, eta Ituren eta Zubietako joaldunek euren zanpantzarrekin espiritu txarrak uxatzen dituztela. Juan Antonio Urbeltz folklorean adituak, ordea, intsektu izurrien kontrako konjurua direla dio. Haren hitzetan, inauterietan gizakiek zomorroen rola hartzen dute, eta hortik dator zomorro eta mozorro hitzen arteko antzekotasuna. Zomorro bihurtuta eta horien ordainekoa jasoz, zomorroak ez bueltatzea bilatzen zutela dio Urbeltzek, nekazari gizartean horiek eragiten zituzten kalteak izugarriak izaten zirelako. Euskal dantzak eta San Joan sua pizteko usadioa konjuru horrekin ere lotzen ditu Urbeltzek, eta berak ikertutakoaren arabera, Europa osoan egiten diren errituak dira.

 

Inauterietako egutegia

 Urtarrilak 9.

Kaskarotak, Beskoitzen.

 Urtarrilak 17.

Larrainen hasiko dira Maskaradak.

 Otsailak 1.

Zubietako joaldunak Iturenera joanen dira.

 Otsailak 2.

Iturengo joaldunak Zubietara joanen dira.

 Otsailak 5.

Santibate, Donibane Garazin.

 Otsailak 6.

Kaldereroak Donostian eta Tolosan; puska biltzea Lizartzan; koko-eskea eta koko-dantzak Eibarren.

 Otsailak 7.

Inude eta artzainak Donostian; Libertimendua Donapaleun.

 Otsailak 11, Ostegun Gizena.

Inauteriak Tolosan.

 Otsailak 12, Ostiral Mehea.

Kaldereroak Eibarren.

 Otsailak 13, Inaute larunbata.

Leziagako sorgina, Laudion; zarramuskeroak, Cintruenigon; porreroa eta sorgina,Agurainen.

 Otsailak 14, Inaute igandea.

Markitos Zalduondon; mamuxarroak Unanuan; zarramuskeroak Cintruenigon; inauteak Luzaiden; txantxoak Abaltzisketan; talaik Amezketan; atorrak Mundakan; Libertimendua Donibane Garazin; Atorrak Mundakan; inude eta artzainak Beran; zaku zaharrak Lesakan; txino dantza Aretxabaletan.

 Otsailak 15, Astelenita.

Talaik Amezketan; zingar arrautze eskea Beran.

 Otsailak 16, Asteartita.

Miel Otxin Lantzen; Altsasun momotxorroak; mamuxarroak Unanuan; Kaskaboboak eta maskaritak Agoitzen; Hartza Uztaritzen eta Arizkunen; Estudiantina Lekeition; Toribio Kanpezun.

 Otsailak 17, Hausterre eguna.

Sardina erretzea Tolosan.