«Gauzak aldatu diren arren, oraindik ere badaude kontuak konpontzeko»

Eduardo Gabiña (Laudio, Araba, 1969) dago Yogurinha Borova artistaren atzean. Pelikulak baino nahiago ditu zerbait irakasten duten dokumentalak. Dantza izan da beti haren pasioa. Horregatik, oso identifikatua sentitu da Nureyevdokumentalarekin.

Zer dauka berezi Nureyev dokumentalak?

Nahiz eta zinemagintzaren ikuspegitik oso landua ez egon, gaien aldetik oso interesgarria da. Rudolf Nureyev errusiar dantzariaren bizitzan oinarrituta dago, eta hainbat gai jorratzen ditu. Dokumentalean dantzariaren bideo laburrak agertzen dira, eta bere lagunek hari buruz hitz egiten dute. Hala ere, niri gehien gustatu zaidana dokumentalean agertzen diren esaldiak izan dira.

Gizarteko zer gai jorratzen ditu?

Alde batetik, artea eta kultura uztartzen ditu. Beste alde batetik, errefuxiatuen kontua ere aipatzen du. Gainera, homosexualitatea eta horrek dakarren askatasunik eza eta diskriminazioa ere nabarmendu egiten dituzte dokumentalean. Nureyeven garaian, aldaketa politiko ugari gertatu ziren; SESB desagertu zen. Hiesak ere pisu handia dauka dokumentalean.

Zer lotura dauka dokumentalak zure bizitzarekin?

Barrua mugitu didaten sentimendu eta sentsazio asko sorrarazi dizkit dokumentalak. Neurri txikian bada ere, nik ere bizi izan dut hark bizi izandakoa. Txikitatik maitatu izan dut dantzatzea: beti ibiltzen nintzen nire arrebarekin dantzan. Nureyevek ez bezala, berandu erabaki nuen dantzatu nahi nuela. Gainera, nik herritik alde egin nuen gaztetan. Hark erabaki zuen Parisera joan nahi zuela dantzatzera. Nik, ordea, Laudio utzi nuen, eta Bilbora etorri nintzen. Oso beldurtia eta oso lotsatia izan naiz beti, eta gaztea nintzenean homosexuala izatea ez zegoen oso ondo ikusia han. Gaur egun, hainbat proiektu egin ditut Laudion, eta gehiago joaten naiz bertara. Nik Bilbon lortu dudana haiei irakatsi behar diet orain. 

Hiesa aipatu duzu. Zenbateraino da ezaguna kontu hori gaur egun?

Dokumentalaren amaieran honako esaldi hau dago: AIDS has not gone away(Hiesa oraindik ez da joan). Hiesa beti egon da ezkutuan, eta horrela jarraitzen du. Hiesari ez zaio inoiz eman COVID-19ari eman zaion garrantzi bera. Zergatik? Kaltetuen kopurua ez zelako hain handia; bakarrik homosexualak hiltzen ziren, ez heterosexualak. Mundua berandu ohartu da ez zela arrisku talde bat, arrisku praktika baizik. Oso estigmatizatuta egon gara beti, diskriminatu egin gaituzte. COVID-19ari aurre egiteko ehunka txerto sortu dituzte; hiesari aurre egiteko, ordea, bat edo bi. Gaur egun, hiesari aurre egitea errazagoa bada ere, hor jarraitzen du, eta ez da joango.

Zer lotura dauka dokumentalak gaur egungo egoerarekin?

Dokumentala ikustean konturatu naiz gauzak errepikatu egiten direla; zikloak dira. Orain beste birus bat agertu da, adibidez. Dokumentala oso egunean dago. Egia da gauzak aldatu direla, baina oraindik ere badaude kontuak konpontzeko. Nureyev XX. mendearen amaieran hil zen, baina pairatu zituen arazoak hemen daude. Harrotasunaren Eguneko manifestaziora zergatik joaten naizen galdetzen didate niri, oraindik gauzak konpondu behar direlako, noski.

Jendeak ikusiko balu, aldaketarik egongo litzateke gizartean?

Ez dut uste. Nahiko ezkorra naiz horretan pentsatzen dudanean. Egia da batzuk kezkatuta daudela dokumentalean agertzen diren gaiekin. Batzuk oso sentiberak gara, eta gauzak konpondu nahi ditugu. Hala ere, betikoa gertatzen da: jende askok horretaz guztiaz paso egiten du; beren buruetan soilik pentsatzen dute.

Beste dokumentalik gomendatuko zenuke?

Ez ditut ezta nire abestien hitzak gogoratzen; beraz, oraintxe bertan ez zait izenbururik bururatzen. Hala eta guztiz ere, Zinegoak jaialdian parte hartzen duten dokumentalak zoragarriak direla uste dut. Jaialdia lan handia egiten ari da, eta oso pieza interesgarriak ateratzen ari dira.