Euskal Herri osotik Baionara

Euskal Herriko Dantzari Eguna urtetik urtera herriz herri mugitzen da, bost urtero bezala, eta aurten Iparraldeko Dantzarien Biltzarra ari da (IDB) gonbidatzaile lanak egiten. Eta horrek Lapurdiko hiriburua hautatzea erabaki du aldi honetarako; duela 30 urte egin zen Baionan azken aldiz. Orotara 32 dantza taldeko dantzari elkartzekoak dira, beraz, Baionan, igande honetan.

Usaiako xedeekin datoz berriz ere. Batetik, euskal dantzak hobeki ezagutzeko aukera eman nahi dute euskal dantzariei, baita hurbilduko diren kurioso guztiei, eta hori, dantzaren jatorriko probintzietakoek emanik. Bide batez, Baiona hurbiletik gozatzekoa ere izanen dute dantzariek. Eta, azkenik, dantzariek berek elkar topatzeko parada izatea. «Egun garrantzitsua da», IDBko lehendakari Iban Ithurbiden iritziz. Harentzat egunaren helburuetan dira «euskal dantza tradizionalak beti bizi direla erakustea eta Euskal Herria dantzaren bidez aldarrikatzea. Polita da zazpi probintziak zelai bakar batean ikustea. Horrek aitzinatzeko gogoa eman dezake».

Praktikan, eguraldi ona lagun baldin badute, goizeko desfileak Lauga kiroldegitik abiatu eta hirian barna ibiliko dira, artetik Xaho kaian geldialdi bat eginez. Parte Zaharraren saihetsean den Belaskain errugbi zelaian bururatuko dute itzulia. Bertan, 11:30ean, oren bat eta erdi iraunen duen dantza emanaldia eginen dute. Dantzen artean, arabarrek neska-mutilak azkenean pozik, Araiako jota eta Uruñuela dantzatuko dute; baxenabartarrek, sokadantza, euskaldunak, sorginak eta kadrila; bizkaitarrek, zortzinango, makil jokoa, txotxogilo, gorulariak, arku-dantza eta dominguillo; gipuzkoarrek, agurra, ezpata-dantza eta zinta dantza; lapurtarrek, Ahurtiko makil dantza, makil txiki berri eta Beteluren fandangoa; nafarrek, Pamplonas, desmayo, makil gurutze, zeharkakoa, zubi gainekoa, eta zuberotarrek, Branlea eta godaleta dantza. Euria egiten badu, dantza emanaldia Lauga kiroldegian eginen dute. Bazkaria ere bertan izanen dute dantzariek. Dantzaldia, aro on ala txar, 17.00etan hasiko da leku berean, Patxi eta Konpainiarekin, eta 21:00ak arte ariko dira.

Hasian hasi, euskal dantzari begira jarri jendearentzat beste bi saio prestatuak ditu IDBk. Bata, solasaldia; gaur izanen da, 19:00etan, Baionako San Izpiritu auzoko Orai Bat taldearen egoitzan. Claude Iruretagoiena dantzaria mintzatuko da lehenik, eta gero, nahi duenak hartzen ahalko du hitza. Gaia: dantza jauziak edo mutxikoak. Dantza horiek gaur egun duten arrakasta aztertzen ahaleginduko dira.

Alabaina, gogoetatzeko gogoa daukate IDBkoek, dantza mailan, oro har, «krisi bat» sentitzen baitute, Ithurbidek dioenez: «Nora eraman nahi dugu dantza? Betiko gauzak dantzatzeaz aspertuak dira anitz. Beharbada gehiegi dantzatu dituztelako, bereziki kanpotarren aitzinean? Sorkuntzak nahi dituzte. Jendeak ere hori galdegiten du. Ulertu behar da, halere, sorkuntza egiten delarik ere, oinarrian tradizioa dela. Dantza tradizionalak ez badakizkigu ongi, sorkuntzak ez dira egiten ahal». Bizkitartean, Euskal Herriko Dantzarien Egunak berak, duela 20 urte bi aldiz talde gehiago elkartzen zituen: «Bada zerbait joan ez dena», Ithurbideren ustez. IDBren baitan ere talde anitz ez dira sartzen.

Galderaz galdera, bihar dantza sorkuntza bat dute proposatuko hain zuzen, 17:00etan, Baiona Ttipiko San Andreseko elizaren aitzinean; Zarena Zarelako taldearen ikusgarria den Goazen. Euskal dantzaren eta beste herri batzuetako dantzen arteko topaketa bat da hori.