dFeria laburbiltzen

Baina dFeriaren proiekzioa ez da gurean bakarrik geratzen. Gure inguru hurbiletik, Herrialde Katalanetatik eta Espainiatik, etortzen dira profesional gehienak, eta aspaldikoa da Latinoamerikari begirako proiekzioa. Aurten, besteak beste, Uruguai, Costa Rica eta Kolonbiaren parte hartzearekin gauzatu da. Horrek ezinbestean garamatza hurrengo faktorea aztertzera, kanpora begirako proiekzioak asko baldintzatzen baitu euskararen erabilera. Aurten, ordea, nolabaiteko bultzada jaso du euskarak: antzezlan batzuk ele bietan programatu dira, dantza emanaldi batzuetan nabarmena zen euskararen pisua —Naufragoak, Komunikazio/Inkomunikazioa...— eta lau albo-ekintzetatik hiru euskaraz, mamitsuak eta arrakastatsuak izan dira: Literatura eta memoria hitzaldia (Harkaitz Cano eta Mari Jose Olaziregi, Iñigo Astiz moderatzaile), Agurtzane Intxaurragak gidaturiko Ideiatik sorkuntzara mintegia eta Asier Zabaletaren tailerra. Pena da, ordea, Asierren NAN ikuskizuna gaztelaniaz eman izana, eta horren harira berriz galdetuko dut: hizkuntza arrotzetan datozen obrak azpitituluekin eman ahal badira, zergatik ez baliatu sistema bera euskararen doinua kanpotarrei erakusteko?

Programazioa bera aztertzen hasita, denetarik egon da aurtengo eskaintzan: muntaia handiak eta txikiak, estilo komertzialekoak eta esperimentalak..., haur-antzerkia eta dantza garaikidea ahaztu gabe. Kalitatea, ordea, beti zaindu behar da, eta alde horretatik, argi dago produktu batzuek ez dituztela bete sortutako esperoak —Zoomwooz, Bottom Paint eta Laboatik, nik ikusitakoen artean—, beren planteamendu edota egikera eskasa direla-eta. Bestetik, aurtengo edizioan izandako zortzi bat lan jada ikusiak nituen, eta orriotan komentatu ditut unean-unean —Hitzak, Naufragoak, Soinujolearen semea, Antigona oriental...—, baina esan beharra dago estreinaldi zaparrada izan dela dFeria honetan, euskarazko Terapiak-ena barne. Beste garai batekoa dirudien komedia honek ondo funtzionatu zuen, rol sexualen gaineko ikuspegi diskutigarria gorabehera, baina askoz hobeto funtzionatuko luke hizketaldien abiadura itzela ikusle arrunton neurrikoa izango balitz.

Erdarazko estreinaldien artean, Sergio Rubio egile eta zuzendari andaluziarraren Lo que ocurre dentro azpimarratuko dugu, zelatari zantar pare baten mundu zital eta lizuna gordintasun osoz erakusteagatik, eta baita ere dFeriaren azken emanaldia —Sexpearemente—, Espainia aldean gero eta makalago dabiltzan satira eta sormena barra-barra banatzeagatik.

Azkenik, dFerian izandako bi dantza lan aipatuko ditut: Igor Calonge donostiarraren Facil izenekoan, eremu enigmatiko batean agertzen dira bera eta Andrea Quintana, eta dentsitate handiko giroak sortzen dituzte, batzuetan butoh-tik hurbil dagoen mugimendu geldoarekin, beste batzuetan denboraren iragate soilari ausardia handiz eutsiz, eta uneoro gorputz malgutasun itzela eta barne energia trebeki kudeatuz. Daniel Abreuren Cabeza-n, aldiz, bidaia intimista bat egiten du koreografo espainiarrak bere barne unibertsoan zehar, estetika aratzeko eremu eszeniko batean kokatuta eta bere mugimendu kalitateaz esangura estrainioko sinfonia eder bat eraikiz.