Dokumentuaren akzioak
Dantzaren erbestean
Dozenaka euskal dantzarik erbestean betetzen
du lapikoa, bertoko aukera ezak behartuta. Nahiago zuten Euskal Herrian
gelditu, baina Euskal Herriak ez zien, ez die, behar zutena eskaintzen.
Hori hobeto azaltzeko, Iratxe de Arantzibia kazetari eta kritikariak
dantzaren funtsezko hirukia aipatu digu: hezkuntza, industria eta
ikusleak. Arantzibiak dioenez, Euskal Herrian nahikoa erpin kamutsak
ditu hiruki horrek.
«Heziketari dagokionez, Gasteizen eta Iruñean baino ezin da
ikasketa ofizialik burutu, eta horiek ere maila ertainekoak».
Irakaskuntza, ia ezinbestean, eskola pribatuetan jaso behar dute
dantzarigai gehienek, baina eskola horiek mugak dituzte noski.
Zenbaitek lan txukuna egin du azken hamarkadetan, hala ere. Oso
ezagunak dira Jon Beitiaren eskola, Leioan, eta Mentxu Medelena,
Donostian. Biek hala biek gaur egun Europako talderik
garrantzitsuenetan dabiltzan dantzari apartak hezi dituzte, ahal izan
duten heinean. Beitiak, dena dela, orain gutxi itxi du eskola.
Mentxu Medelen Thalia akademiak, berriz, urtarrilean ospatu zituen
lehenengo 25 urteak, eta horretarako bertan ibilitako dantzari
ezagunenetako batzuk (Urtzi Aranburu, Lucia Lacarra, Jone San Martin)
bildu zituen, jaialdi gogoangarri batean. Besteak beste, oso argi
geratu zen maila handiko euskal dantzariak ditugula Europan zehar
sakabanatuta. Aipatutakoak, hain zuzen, izarrak dira euren taldeetan.
«Badira goi-mailako dantzariak, oso ezagunak, eta badira hain entzute
handikoak izan gabe oso ibilbide txukuna egiten ari direnak. Oro har,
maila altua da», dio Iratxe de Arantzibiak.
Dantzaren aldeko elkarte berria Bilbon
Ekaina erdian, Bilbao
Ballet ABBE elkarte sortu berriak antolatu zuen jaialdia, euskal
dantzariekin. Han elkartu ziren Ygor Yebra, Amaia Ugartetxe, Veronica
Villarà denak punta-puntako dantzariak. Mikel Ortiz de Arratia ABBEko
presidenteak, elkartearen helburuez mintzo, Arantzibiak aipatutako
hirukia ekarri digu gogora. Izan ere, ABBEren asmoak irakaskuntzari,
industriari eta ikusleei dagozkie. «Batetik, Ygor Yebrak Bilbon sortu
nahi duen eskolari erabateko babesa emango diogu», azaldu digu Ortiz de
Arratiak. ABBEren sortzaileek harreman estua daukate Yebrarekin
-elkarteko ohorezko presidentea da dantzari bilbotarra-, eta hori oso
lagungarri izan dute zenbait ate irekitzeko garaian. «Ygorrek borroka
luzea egin du dantza eskola ofiziala sor dadin hemen, eta ez du lortu
-diosku Ortiz de Arratiak-; azkenik, berak egitea erabaki du».
Seguruenik, iraila hasieran irekiko da eskola berria.
Bestalde, ABBEk dantza denboraldi egonkorra sortu nahi du Bilbon, gaur egun ez baitago ezer, ez Bizkaian ez Euskal Herriko gainerako herrialdeetan. «Hemengo zaleek ez dute aukerarik nazioarteko hainbat lan ospetsu ikusteko. Noizean behin etortzen dira El lago de los cisnes, edo La bella durmiente baina beste asko ez dira sekula hemen antzeztu, edo ez behintzat aspaldidanik. Guk horiek ekarri nahi ditugu, denboraldi egonkorra eraikiz. Operraren Lagunen Bilboko Elkartea bera, orain 50 urte baino gehiago, ia hutsetik abiatu zen: lan bakarra eta funtzio bi, oker ez banago. Hara, guk azkarrago egin nahi ditugu gauzak. Ea lan bi ekar ditzakegun, eta ea hiruna egunez egin daitezkeenà Hori prestatzen gabiltza 2007rako».
Bestalde, ABBEk dantza denboraldi egonkorra sortu nahi du Bilbon, gaur egun ez baitago ezer, ez Bizkaian ez Euskal Herriko gainerako herrialdeetan. «Hemengo zaleek ez dute aukerarik nazioarteko hainbat lan ospetsu ikusteko. Noizean behin etortzen dira El lago de los cisnes, edo La bella durmiente baina beste asko ez dira sekula hemen antzeztu, edo ez behintzat aspaldidanik. Guk horiek ekarri nahi ditugu, denboraldi egonkorra eraikiz. Operraren Lagunen Bilboko Elkartea bera, orain 50 urte baino gehiago, ia hutsetik abiatu zen: lan bakarra eta funtzio bi, oker ez banago. Hara, guk azkarrago egin nahi ditugu gauzak. Ea lan bi ekar ditzakegun, eta ea hiruna egunez egin daitezkeenà Hori prestatzen gabiltza 2007rako».
Zenbat ikusle dago?
Handinahi ageri dira
ABBEkoak, are gehiago kontuan hartzen badugu, Ortiz de Arratiak berak
onartzen duenaz gainera, Euskal Herrian ez dagoela inondik inora
Europako herrialde gehienetan bezainbateko zaletasunik. Eta horixe
dute, hain zuzen, hirugarren helburua: ikusleak sortzea. «Ekaineko
jaialdia Euskalduna Jauregian egin nahi izan genuen, zaletasunaren
benetako neurria ezagutzeko. Normalean Arriagan egiten dira emanaldiak,
eta hori bi egunez betetzea erraza da, 1.200 lagunentzako lekua dauka
eta. Euskaldunan, berriz, 2.170 sartzen dira. Bi emanaldi egin
genituenez, eta bietan aretoa bete zenez, 4.300 ikusle inguru erakarri
genituen. Egia da sarrera batzuk oparitu genituela, beraz, demagun
3.500 ikusle dauzkagula. Hori da gure abiapuntua, eta kalitatezko lanak
ekarrita kopuru hori polito handitu daiteke datozen urteetan».
Euskal Herriko ikusleak, klasikozaleak
Iratxe de Arantzibiaren
ustez, ikusleek ere jaso beharko lukete heziketa. «Oso ohituta gaude
ballet klasikoa ikustera, betiko ballet hori, eta lan egin beharko
litzateke dantza garaikidea edo neoklasikoa ere zabaltzeko». Dantza
klasikoa omen dugu gustukoen, eta horren froga da, berbarako, ABBEk
berak arlo hau landuko duela gehien, iragarri dutenez: «Dantza
garaikideari ere gordeko diogu lekutxoa, baina ondo begiratuz zer
ekartzen dugun». Atzerrian dabiltzan euskal dantzari asko, berriz,
bestelako bidetatik doaz: gehiago dira lan-eremutzat dantza mota
abangoardistak aukeratu dituztenak, klasikoa jorratzen dutenak baino.
Asier Zabaleta dantzariaren iritziz, «ez da ahaztu behar dantza mota asko dagoela eta denek behar dutela beren lekua». Zabaletak ere ezagutu du atzerria, baina azkenean itzuli egin da etxera. «Lana eskaini zidatelako joan nintzen; hemen ez dago ibilbide handiko konpainiarik, beraz aukera handirik ere ez. Kanpoan, gainera, niri interesatzen zaidan lengoaia aurkitu dut, eta hemen oraindik nahiko berria den antzerki-dantzaren arloan urteak daramatzatenen eskarmentua». Azkenean, ordea, herri-minak eta proiektu bat berton gauzatzeko grinak Zabaleta Euskal Herrira bultzatu zuten atzera. Ertza dantza taldea sortu zuen, eta horretan dabil gipuzkoarra buru-belarri. Ez da erraza. «Hutsetik hasi behar da, ikusleentzat ere oso ezezaguna den arlo batean». Zabaletaren ustez, ikusleen heziketa eza da, hain justu ere, zorioneko hirukiaren gabeziarik nabarmenena.
Asier Zabaleta dantzariaren iritziz, «ez da ahaztu behar dantza mota asko dagoela eta denek behar dutela beren lekua». Zabaletak ere ezagutu du atzerria, baina azkenean itzuli egin da etxera. «Lana eskaini zidatelako joan nintzen; hemen ez dago ibilbide handiko konpainiarik, beraz aukera handirik ere ez. Kanpoan, gainera, niri interesatzen zaidan lengoaia aurkitu dut, eta hemen oraindik nahiko berria den antzerki-dantzaren arloan urteak daramatzatenen eskarmentua». Azkenean, ordea, herri-minak eta proiektu bat berton gauzatzeko grinak Zabaleta Euskal Herrira bultzatu zuten atzera. Ertza dantza taldea sortu zuen, eta horretan dabil gipuzkoarra buru-belarri. Ez da erraza. «Hutsetik hasi behar da, ikusleentzat ere oso ezezaguna den arlo batean». Zabaletaren ustez, ikusleen heziketa eza da, hain justu ere, zorioneko hirukiaren gabeziarik nabarmenena.
Erakundeek zer?
Esan gabe doa dantza arloan dabiltzanek, oztopo eta arazoez hitz egiten dutenean, erakundeei begiratzen dietela. «Honek aurrera egiteko urratsak behar dira -dio Mikel Ortiz de Arratiak- eta lehenbiziko urratsa erakundeak egoeraz jabetzea da. Guk Aldundiarekin eta Jaurlaritzarekin hitz egin dugu, eta kontzientzia hori badutela esan digute». Are mezu argiagoa eman zuen urtarrilean Joxe Joan Gonzalez de Txabarri Gipuzkoako Ahaldun Nagusiak, Thalia eskolaren urteurrena zela eta. Aldundiak dantza irakaskuntza sustatzeko konpromisoa hartu zuen orduko hartan, bere ordezkari gorenaren ahotik. Hitzak hitz, dantza munduak orain arte baino gehiago inplikatzea eskatzen die agintariei, hezkuntzari dagokionez batez ere. Ea horrela gure dantzaririk onenak berton atxikitzerik dugun. Beraiek zinez eskertuko lukete.
Mentxu Medel, dantza irakaslea: «Ikasle askok, kanpora irten ezinik, bertan behera utzi behar izaten dituzte beren asmoak»
Mentxu Medelek orain dela 25 urte ireki zuen Thalia dantza eskola Donostian. Gaur egun 150 ikasle inguru dauka, eta ospe handia erdietsi du, berarenean ikasi baitute atzerrian dabiltzan euskal dantzaririk ezagunenetako batzuek.
Behin baino gehiagotan suertatzen omen zaizu ikasle on bati kanpora alde egiteko esan beharra, behar bezala hezten jarraituko badu behintzat.
Hala da, dantza egiten jarraitu nahi
badute, alde egin behar dute hemendik. Okerrena da 14 edo 15 urte
dituztela, eta adin horretan oso gogorra da Madrilera joatea hiru
urtez, esaterako. 18 edo 19 urte balituzte, tira, baina hain gazteak
izanik...
Momentuz ez du ematen beste biderik dagoenik.
Zera beharko litzateke, adin bien arteko
zubiarena egingo lukeen zerbait, lotura bat. Urte asko daramagu hori
eskatzen: 15-18 urte bitarterako eskola bat bertan, ikasleek
familiarengandik aldendu behar ez izateko.
Euskal Herrian, Europako herrialde gehienekin konparatuz behintzat, dantza klasiko eta garaikidearenganako zaletasuna eskasa omen da. Ikasle gutxi al dabil zurea bezalako eskoletan?
Gurpil zoroa da. Laguntza gehiago
bageneuka, eskola gehiago, talde erdi-profesional bat... Ni hala ere
pozik nago ikasle kopuruarekin; eskoletan jende mordoa dabil, baina
askok, kanpora irten ezinik, bertan behera utzi behar izaten dituzte
beren asmoak. Bokazioa badago, beraz. Jakina, askoz harrobi handiagoa
edukiko genuke aipatu dudan ikastegi hori edukiko bagenu. Eta hala ere,
begira zer nolako dantzari onak ateratzen diren gure harrobi eskas
horretatik! Atzerrian euskal dantzari asko dabil, eta oso onak. Sariek
hala erakusten dute. Gainera, dantzari horietako zenbaitzuk borroka
handia egin behar izan dute beren taldeetan lehenengo dantzari izateko,
atzerritarrak izanda eta bertakoen aurretik. Maila ona dugu.
Bai, baina...
Sustapena falta da. Urte mordoa daramagu
kontu berarekin gora eta behera. Erakundeek beti esaten dute zerbait
egingo dutela, baina urteak joan urteak etorri -eta nik 31 egin ditut
honezkero mundu honetan-, zain gaude oraindik. Zergatik ez da
laguntzen? Horixe jaki nahi nuke neuk ere.
Dokumentuaren akzioak
