«Dantzaren bitartez, euskaldun taldearen parte dira AEBetan»

Gasteizko Kirol Hezkuntzako eskolak utzi, eta, urtebetez, familiarekin batera, Renora (Nevada, AEB) joan zen Clara Urdangarin, han bizi den euskal komunitateari buruzko doktore tesia egitera. Azterketa etnografikoaren ondorioen artean, AEBko kultura anitzeko gizartearen barnean euskal nortasuna gizarteratze elementua dela nabarmendu du.

Euskal nortasunak berezko lekua du AEBetako kultura aniztasunean, tesiaren arabera.

Euskaldun sentitzearen arrazoia, identifikatzeko modu bat da, masatik atera eta norbait izateko aukera. Eta horretarako modu bat dantza taldearena da, arbasoek ekarri zituzten ohiturak berrasmatu dituzte, nolabait esatearren, bizi diren gizartean zentzua izaten jarrai dezaten. Eta horrekin batera, hanburger eta futbol amerikarrarekin bizi da euskalduna, naturaltasun osoz.

Besteak beste, Zazpiak Bat dantza taldearekin izan zineten?

Dantzaren bitartez, taldeko partaide dira, nire familiari gertatu zitzaion moduan. Nik ez nuen aurretik sekula dantzarik egin, eta han egin genuen. Horrela, talde hartan bertakotzeaz gainera AEBetako gizartean ere bertakotu ginen. Bi komunitateak ezagutzeko zubia izan zen Zazpiak Bat dantza taldea.

Zein izan duzu, zehazki, azterlana?

Azterketa etnografikoa egin nahi nuen, eta horretarako euskal komunitatean barneratu behar nuen. Euskal nortasunaz duten ikuspuntua jakin nahi nuen. Bertan bizi izan ginenez, taldean barneratzea erraza genuen. Eta taldekidea izanik barrutik duzu informazioa, egunerokoaz hitz egiten duzu inolako arazorik gabe. Oso ondo hartu gintuzten, eta Renoko Euskal Ikasketen Zentroaren laguntza ezinbestekoa izan da.

Zer da euskal nortasuna haientzat?

Euskal nortasuna komunitate baten parte izatea da, komunean duten ezaugarri bakarra gauzarik sinpleena izan arren, dantza egitea edo elkarrekin bazkaltzea esaterako. Euskal nortasuna izateak ez du esan nahi beste baten kontra zaudenik, ez dago oposiziorik, osagarriak dira. Jaietan AEBetako ereserkia abesten dute, eta, ondoren, Gernikako Arbola, eta sentimendu berarekin biak. Harrituta nengoen. Eta bi banderak elkarrekin beti. Hori hemen pentsaezina da.

Gainerako komunitateekin nolako harremana dute euskaldunek?

Harremana oso ona da, eta horren adibide dira antolatzen dituzten jaialdiak. Uztailean asteburu bat antolatzen dute euskaldunek, eta komunitate guztiak biltzen dira bertan. Euskaldunak ongi erlazionatzen dira beste taldeekin. Eboluzionatzen jakin izan duen komunitatea da euskaldunena, hazi egin dena, eta gogor lan egin duena, eta hori asko baloratzen du AEBetako gizarteak. Beste komunitate batzuek arazoak izaten dituzte bertakotzeko, baina ez euskaldunek. Bestalde, erroldan ikusi nuenaren arabera, euskaldunen maila kulturala besteena baino altuagoa da; ikasketa maila handiagoak dituzte.

Renoko euskaldunek zer informazio dute Euskal Herriaz?

Askok familia dute hemen, eta haien bitartez jasotzen dute informazioa. Hemengo politikaz esango nuke oso gutxi dakitela, eta interes gutxi, era berean. Bestetik, batzuek garai bateko Euskal Herriaren oroitzapena dute, eta harrituta geratzen dira etortzen direnean, paisaiak nola aldatu diren ikusita, edota ordenagailua ere erabiltzen dugula ikustean. Askok esan ziguten hori, bitxikeria moduan.

Euskara entzuten al da?

Lehendabiziko belaunaldikoek badakite, baina nekez entzuten da. Abestien bitartez dute euskararenganako lotura handiena. Eguneroko bizitzan ez dute euskara erabiltzen, eta horregatik euskara eskolak ere arrotz egiten dira. Abestien bitartez, ordea, euskaraz egiteko aukera dute esandakoa ulertzen ez badute ere. Gero, kuriosoa da, euskararekin nahastutako ingelesezko hitzak entzutea: kukixe opila esateko (cookie), kakixe tarta esateko (cake) edota rufa (roof).

Gastronomia ere gertutik jarraitu duzue.

Nortasun ikurretako bat da gastronomia. Babak, txahala, odolosteak. Mahai luzean lapikoa jarri, eta norberak gustukoena hartzen zuen. Halako bazkari ugari izan genituen Basque Corner jatetxean, esaterako. Oso preziatua da gastronomia beste komunitateen artean.

Eta bazkalostean kantua, ohitura denez.

Zirraragarria da ikustea nolako sentimenduarekin kantatzen duten Aldapeko, adibidez. Eta gero mus partida, noski. Gero eta zaletasun handiagoa dute gazteek.

Bidaiaren ondoren aldatu al da AEBetako euskaldunen inguruan zenuen ikuspuntua?

50.000 euskaldunen artean kolore eta aukera asko dago, eta uste faltsuaren aldean, ez daude egunero poxpolinez jantzita. Errealitatea gertutik ezagutzeko balio izan dit, baita Euskal Herria beste ikuspegi batekin ikusteko ere. Hemengo abiadaren aldean, han patxadaz hartzen dituzte gauzak.