Dantzak Pina Bausch abangoardista galdu du

Alemaniako koreografoa minbizia zuela jakin eta bost egunera hil da, 68 urterekin

Koreografoak Txileko iraganari buruzko hausnarketa bultzatu nahi zuen Wuppertaleko Operan antzeztutako lan horren bitartez. Hala, dantza motel eta musika goibelez baliatu zen. Kritikariek zein publikoak harrera ezin hobea egin zioten lanari, azken urteotako gainbeheraren ostean. Askok koreografoaren talentuaren berpiztearen adierazletzat jo zuten ikuskizuna.

Philipinne Bausch Solingenen jaio zen, 1940an. Dantza moderno eta garaikideko ikasketak hasi zituen 1955ean, Essengo Folkwanschule eskolan. Kurt Joos dantzari eta koreografo entzutetsua izan zuen maisu. Handik lau urtera AEBetara alde egin zuen, dantza heziketa biribiltzeko asmoz. Bausch hiru urtez New Yorkeko Julliard eskolan aritu zen. Han Anthony Tudor, Jose Limon eta Paul Taylor izan zituen irakasle, besteak beste. Gainera, Metropolitan Opera Ballett taldean aritzea lortu zuen. Ondoren, Alemaniara itzuli eta ibilbide artistiko bikaina abiatu zuen, dantza garaikidearen oinarriak eraldatuz.

Espresionismoaren bidetik

1962an, Folkwang konpainian sartu eta bakarlari gisa aritu zen. 1968an lehen koreografia landu zuen, Joosen laguntzarekin. Aurrerantzean, Transtheather eredua garatzeari ekin zion Bauschek, Susanne Linke koreografoarekin batera. Lagun biek ikasketak burutu zituzten Folkwanschulenen eta estilo horren erakuslerik ezagunenak izatera heldu ziren nazioartean. Eredu espresionista horrek dantza eta antzerkia uztartzen ditu, ohiko antzerkiko baliabide dramatikoak erabiliz. Eta horrek XX. mendeko dantza garaikidearen zutabe esanguratsuenetakoa bilakatu zuen Bausch, eta belaunaldiz belaunaldi, mundu osoko koreografoek jarraitu zioten.

Baina lehen urteak ez ziren hain gozoak izan. Hasiera haietan, haren ikuskizunen izaera berritzailea ez zen izan guztien gustukoa. Bauschek aurrean izan zituen puristak. Beste askok, ordea, koreografoaren ekarpenak txalotu zituzten. Haren lan entzutetsuenen artean honako hauek daude: Im Wind der Zeit (1969), Iphigenie auf Tauris (1974), Orpheus und Eurydike (1975), Die Sieben Todsünden (1976) eta Der Fensterputzer (1997). Bausch 1973an izendatu zuten Wuppertaleko Tanztheater taldeko buru.

Antzerkiaren baliabideak erabiltzen zituen dantzarako, baita musikarenak ere. Klasikoa, Afrikako erritmoak, fadoak eta tangoak zituen dantzarako oinarri eta abiapuntu, besteak beste.

Horrek guztiak, duela bi urte, Veneziako Dantza Biurtekoak ibilbide osoa saritzen duen urrezko lehoia ekarri zion, eta aurrez, 1999an, Europako Antzerkiko Sari Nagusia jaso zuen.

Oholtzan hazi eta hezi zen Bausch, baina zinema pantailan ere azaldu zen tarteka. Haren agerraldirik esanguratsuenetakoa Federico Felliniren Y la nave va filmean izan zen. Baina beste hainbatetan ere parte hartu zuen; Pedro Almodovarren Hable con ella-n kasu, Bauschen dantza pelikularen prologoa izan zen.