«Barrokoan inspiratu naiz, dantzan jartzeko iparreko zein hegoko ikuspegiak»

Herman Diephuis - Dantzari eta koreografoa

Herman Diephuis (Amsterdam, Herbehereak, 1962) dantzari eta koreografoak Dalila et Samsom, par exemple pieza taularatuko du asteburu honetan Bilbon. Maurice Bejarten eskolan ikasitakoa da. Dalila Khatir abeslariarekin dantzatuko da, iparraldeko eta hegoaldeko Europaren arteko harremana jorratzen duen piezan.

Dantza-oratorio gisa definitzen duzu Dalila et Samson, par exemple pieza. Zer esan nahi duzu horrekin?

Gizon baten eta emakume baten arteko harremana kontatzen du piezak, Flandesko pinturan inspiratuta. Herbeheretako XVII. mendeko pintura hartu dut oinarri gisa. Orduan Holanda, iparraldea, protestantea zen eta Flandes, hegoaldea, katolikoa -espainiarrek okupaturikoa-. Garai hartako pinturak hitz egiten dit asko nire herrialdeaz: jendearen fisikoa eta jarrerak ezagutzen ditut. Calvinismoa dago hor, erretratuetan, zuri-beltzean, apaindurarik gabe, haragirik eta emoziorik gabe... Bestalde, hegoaldeko pintura barrokoa dago, Italiakotik gertukoa. Hor dena da mugimendua, haragia, joritasuna...

Dalila Khatir abeslari lirikoa da. Zer egiten du dantza pieza batean?

Aljeriako jatorrikoa da Dalila Khatir, haragiz ongi hornitua, lodia ez esatearren. Ni berriz, nederlandar protestante argala... Koadroetan agertzen den bi ikuspegien arteko harremana dantzan jarri dut. Dalilak aldatu egiten du bien arteko harremana. Desorekak ustekabeari egiten dio tokia bien artekoan. Gero jantziak galtzen dira, biluzik bukatzeko, eta horrela berreskuratzen da oreka. Khatir ez da dantzaria, baina dantzan egiten du ikuskizunean, oso fisikoa da.

Ez al da bitxia koreografo batek koadroak inspirazio iturri gisa hartzea, hau da, mugitzen ez diren irudiak?

Mugimendu asko dago barrokoko irudietan. Asko interesatzen zait irudia oro har, besteak beste egungo publizitatearena. Gustuko dut aztertzea irudiok zer kontatzen duten. Desmuntatu egiten ditut, ikusteko zer dagoen jarrera batean edo keinu baten atzean.

Keinuetaz mintzo zara. Zergatik sartzen diozu hatza ahoan Khatirri? Zer dago keinu horren atzean?

Ikuskizunaren hasieran gertatzen da hori. Holandako erretratu soil eta serio horietako batetik atera berriak gara. Dalila abesten saiatzen da, eta nik galarazi nahi diot hatza ahoan sartuta. Bistan da keinuak baduela ere alde pornografikoa.

Bikote mitikoak interesatzen zaizkizu, Bibliakoak, esaterako. Europaren iparra-hegoa harremana gizon-emakume dinamikarekin ere azaldu nahi duzu?

Barrokoko pinturetako gaia ziren sarri bikoteok, Rubens eta Jordaensen lanean. Mezu morala emateko erabiltzen ziren istorioak, hala nola Sanson eta Dalilarena: «Emazteari askatasun gehiegi ematen badiozu, gizontasuna gal dezakezu». Horri buelta ematen saiatzen naiz, eta morala galtzea positibotzat aurkezten. Horrez gain, margoetako zama erotikoa interesatzen zait.

Orain hasi zarete pieza Frantziatik kanpo aurkezten?

Tel-Aviven ere egin dugu (Israel) eta Italian ere bai; erreakzioak antzekoak dira leku guztietan. Hunkitzen duen pieza da. Gaia unibertsala da, eta lana ez da zaila ulertzeko. Euskal Herria ez dut asko ezagutzen eta jakin-mina dut ikusle euskaldunen erreakzioa ikusteko.