20 urte publiko bat zizelkatzen

Dantzarentzako publiko bat birsortu izana, hori da Maitaldia dantza jaialdiaren alde, eta urrats baikor hori lehenesten du Jakes Abeberrik, oro har dantza Miarritzen sustraitzearen alde aritu denak, Maitaldiaren 20 urteak aipatzeko orduan. Maitaldia antolatzen duen Biarritz Culture elkarteko lehendakaria da Abeberri, baita hiriko kontseilaria ere, jaialdiaren hasieretan bezala. Hark berak dantza pasiotzat dauka. Oldarra balletean aritua da, eta oraindik ongi gogoan du Marquis de Cuevas eta bestelako balletak ikusi izanak gaztetan Miarritzen. Egonaldi haiek liluraturik uzten zuten.

Gaur egun, ikastetxe, kontserbatorio edo elkarte, dantzak denetan lekua daukala pozten da hautetsia. «Aski arraroa da aipatua izateko, bereziki ikusiz 30.000 biztanle baino gutxiago dituela Miarritzek». Ez ditu ahanzten nazioartean ezagutu ikastaldiak eta lehiaketak ere. Alabaina, hiriaren dirdira hedatzeko aukera gisan ikusten du hautetsiak dantza. Hiri batzuek antzerkiaren parioa egiten badute, beste batzuek musikarena; Miarritzek dantzarena egin du. Hautu hori ez da besteak bezain hedatua, Thierry Malandain koreografo eta Maitaldiko zuzendari artistikoak berak aitortzen duenez, «dantza bazterreko artea da, salbu, lan berezia egina delarik horren alde, hiriak bat egiten duelarik dantzarekin. Eta Miarritzen hori da gertatu». Hasieratik «borondate politiko bat izan da dantzari leku bat ematea», baieztatu du koreografoak, baloratuz, gainera, parioaren arriskua zela, ikusiz, preseski, herritarren kopuru txikia.

Borondate politiko horrek, gainera, Frantziako Kultura Ministerioraino doazen besoak izan ditu. Maitaldiaren hasiera haietan, Didier Deschamps izeneko aliatua izan zuten Miarritzeko agintariek. Deschamps inspektore nagusi gisa hasi zen Kultura Ministerioan, eta ondotik, dantzaren ordezkari. Didier Borotra Miarritzeko auzapeza eta Abeberri lagundu zituen jaialdia baino haratago dantza urte osoan egonkortzen. Hortik dator Biarritz Ballet zentro koreografikoaren sorrera. Horren buru, Deschamps-ek proposatu zuen Malandain bera.

Ministerioak sortu tresna da zentroa, eta normalki eskualdeetako hiriburuetan daude; kasu horretan, Akitaniako buru den Bordelen beharko zukeen. Baina Miarritze zuen aukeratu ministerioak. Deschampsek horren alde egin zuen: «Ordu arte ez zen horrelako hirietako esperientziarik egin, eta aldi berean segur ginen esperientzia aberasgarria izanen zela», esplikatu du Deschampsek. Miarritzek «muga hurbil dauka, eta dantzaren tradizioa sakona du, euskal dantza eta musikatik heldu zaiona. Bagenekien hemen dantzaren tradizioa bizia dela».

Tradizio horretatik edaten dutela argi du Malandainek ere. Maitaldiak ez du zerotik hasi publikorik sortu behar izan. Euskal dantzez gain, XIX. mendean, Napoleon III.arekin batera, kanpotik ekarri hiriko dantzek elikatu dute tradizio hori, betiere Malandainek esplikatu duenez. Hirugarren urrats gisa, ikusgarri handien ekartzeko ohitura ere aipatu du koreografoak. Bertako dirudunek musika, kantua eta dantza emanaldiak nahi zituzten denbora pasatzeko. Behar horren asetzeko hainbat konpainia ekartzeko usaia hartu zuten, anitz ezagunak.

Gero eta gazteago

Urruneko iraganetik hurbilekora, iaz, 17.600dik gora ikusle bildu zituen Maitaldiak. Azken zazpi urtean, urtero goititu den kopurua, segurtatu duenez Biarritz Culture elkarteko Eloixa Ospitalek.

Biarritz Balletari dagokionez, hiru milioi euroko aurrekontua dauka; arte horretan, 1,5 milioi euroko diru laguntza publikoak ditu, eta 35 langile ditu; batzuetan, 42 izan daitezke. Nazioartean ari da dantzan, eta Miarritzen ere ari delarik, arrakasta lortzen du. Horrek ere, hain justu, dantzarentzako publikoa errotua dela frogatzen du Malandainen ustez. 1.500 leku dauzkan Gare du Midin bi gauez segidan bete dezake arazorik gabe balletak, eta, gainera, jendea kanpoan gelditzen da. Borobila borobildua, Didier Deschamps Frantzia ipar-ekialdeko Lorrena eskualdeko zentro koreografikoaren zuzendari da azken hamaika urte hauetan. Eta konpainia horrek du, preseski, zabalduko gaur Maitaldiaren hogeigarrena. Portu zaharrean ariko da dohainik. Begi keinu bat historiari eta, aldi berean, opari bat publikoari. Arduradun guztiek argi dute publikorik gabe borondate politikoa ez dela aski. Funtsean, publikoa gogoan, eta 20 urteak ospatzeko, aurtengo ikusgarri bakoitza 20 euroan da. Maitaldiari kritika bat egina bada anitzetan, sarreren prezioa izan daiteke. Iban Ithurbidek, Iparraldeko Dantzarien Biltzarreko lehendakariak, adibidez, talde zinez ederrak ikusi izan dituela dio jaialdiaren urte batetik bestera, baina bizkitartean: «Prezioak ere jende klase bati lotuak dira», damutzen da. Malandainek berak onartzen du kritika hori: «Ulertzen dut, baina, aldi berean, konpainiak ordaindu ere behar dira». Maitaldia jaialdia betidanik izan da taula gainetan ari diren konpainia profesionalen jaialdia.

Hori bai, ezagutua da leku guztietako estilo guztiak ekartzeko. Publiko ahal bezain zabala gogoan: «Ez dugu behin ere estilo berezirik aukeratu, gaur egun egiten dena erakutsi nahi dugu. Publikoaren ikusmira dugu gogoan, eta publiko aniztuna elkar gurutzatzea nahi dugu», zehaztu du Malandainek. Nazioarteko ezagunak baina baita parioak ere. Euskal Herriko konpainiek ere beti aurkitzen dute leku bat. Maritzuli, Intrusa Danza eta halako konpainiek, bere burua ezagutarazteko erakusleiho baten gisara ikusten dute Maitaldia.

Jaialdiko egitaraua

Gaur hasi eta irailaren 19ra arte iraunen du jaialdiak.

'Tragic Love', gaur, 21:30ean, Portu zaharrean, sarrera urririk.

'Entrelacs' estreinaldi aitzineko emanaldia, bihar, 19:00ean, Kasinoan.

'Romeo et Juliette' sorkuntza berria, bihar, 21:00etan, Gare du Midin,

'My Absence of...' irailaren 14an, 19:00etan, Colisee aretoan.

'Stand Alone Zone', irailaren 14an, 21:00etan, herriko kasinoan.

'Afterlight', irailaren 15ean, 21:00etan, Gare du Midin.

'Le temps scellé', irailaren 17an, 17:00etan.

'Pobres bestias', irailaren 19an, 19:00etan, Kasinoan.