Elorrio: Errebonbiloak 2021 Zai… jo!

Arratsaldeko 17:00ak dira eta hodeiak askatu du karga. Nahiz eta ahula izan, Balendin Berrio-Otxoa kaleko etxebizitza baldosatua busti du euriak. Une horretan agertu dira kalearen amaieran errebonbiloak, uniformez jantzitako kuadrilla, Napoleonen garaian erabili ohi ziren bi puntako burukoekin. Tanger jatetxetik datoz; han elkartu baitira, okasiorako dotore jantzita.

Urtero bezala, ez dakigu noiztik, urriko lehen igandero, gazte talde bat (gaur egun, 15) ateratzen da Elorrioko hiri nobleko eta dotoreko kaleetatik; sablea eskuetan, “zai… jo!” aginduari erantzunez tiroak botatzen.

Jatorria, kondairaren, ipuinaren eta historiaren artean, ezin izan da orain arte egiaztatu: kontatzen da herriko hainbat gazte Lepantoko Batailan (1571) parte hartu ondoren, herrira itzuli zirenean Arrosarioko Ama Birjinaren jaiak zirela eta salbak jaurtitzen ibili zirela. Garai bateko alardeetako armen berrikustea, gutxienez XIX. mende nahiko bukaeratik errepikatzen da Deskargaz kargatutako erritual hau.

Pandemiaren ondorioz, luzaroan lehen aldiz, 2020an, eten da tradizioa; nahiz eta zenbait urtetan euri asko egin, haize gogorra, trumoiak eta tximistak, edo bero itogarria, ez da inoiz bertan behere gelditu.

2021 honetan, atmosferan berpizkunde airea usaintzen da; eta hori 2021 honetan Ama Birjina Ama Sortzez Garbiaren basilika ikaragarriaren atariraino bakarrik atera dela. Salbea kantatu da, errebonbilloak txistularien melodiek markatutako erritmoarekin atsedenik gabe ibili dira kaleetan eta plazatan, eta merezitako mokadurako (cava) bakarrik gelditu dira. Azkenik, plazan, udaletxeko arkupeetara sartu aurretik bota dituzte salbak eta giharrak berotu dituzte hurrengo proba fisikorako: aurreskua.

2021eko ibilbidea:

• Gernikako Arbola plaza (1. deskarga)

• Erreka kalea

• Errebonbillo kalea (2. deskarga)

• San Pio kalea (3. deskarga)

• Elizburu kalea (4. eta 5. deskargak)

• Gurutziaga (6. deskarga)

• Balendi Berrio-Otxoa kalea (7. eta 8. deskargak)

• Gernikako Arbola plaza (9. eta 10. deskargak)

Plaza gainezka dago beste edozein urtetan bezalaxe, osasun neurriengatik inguruan jarritako aulkiengatik ez balitz.

Txistulariak udaletxe aurrean kokatuta, errenbonbiloak atera dira desafioaren konpasean, elkarri eskuetatik helduta eta hankekin melodiari egokitutako urrats zeremonialak markatzen. Ondoren, aurreskuaren eta atzeskuaren arteko desafio zorrotza etorri da eta jarraian, banakoa: balkoitik jotako txaloen eta jaurtiketen artean, bata bestearen atzetik dantzatzen dira parte-hartzaile guztiak. Haurrak, berriz, munduaren akabera baletor bezala kartutxo-zorroak biltzen ahalegintzen dira. Hor ikusten dira aldez aurretik egindako entseguak, eta bikote bereziak gonbidatzea besterik ez da geratzen: aurreskuarena aurrena, gero atzeskuarena eta horrela baita gainerakoenak ere; banan-banan eta denak zapi zuriekin elkartuta. Fandangoa, arin-arina eta, azkenik, biribilketa, horrela biribildu dute jaia datorren urtean “errepikatuko” delakoan… eta hurrengoetan, jakina.

Irudiak: Emilio Xabier Dueñas. Errebonbiloak, Elorrio, 2021-10-03.